Nhà sáng lập Ethereum thảo luận về phương pháp đánh giá Phi tập trung

Nhà sáng lập Ethereum đã đưa ra một quan điểm thú vị trong một bài viết về hướng phát triển của Ethereum: làm thế nào để đánh giá mức độ phi tập trung và an ninh của các dự án blockchain. Ông đề xuất có thể thực hiện đánh giá thông qua hai phương pháp "kiểm tra rời khỏi" và "kiểm tra tấn công nội bộ".

"Kiểm tra tấn công nội bộ" đề cập đến việc chủ động tấn công vào hệ thống, quan sát những thiệt hại có thể xảy ra, từ đó phát hiện ra lỗ hổng của hệ thống. Trong khi đó, "kiểm tra rời bỏ" là một công cụ tư duy mới, được sử dụng để kiểm tra mức độ phụ thuộc của dự án vào cơ sở hạ tầng tập trung, có thể được coi là một chỉ số quan trọng để đánh giá các dự án phi tập trung, thậm chí có thể phát triển thành một công cụ đánh giá rủi ro.

"Rời khỏi thử nghiệm" của ý tưởng cốt lõi

"Rời khỏi thử nghiệm" vấn đề cốt lõi là: nếu đội ngũ dự án và máy chủ đột ngột biến mất, liệu ứng dụng có vẫn hoạt động bình thường không? Câu hỏi này nhắm thẳng vào việc liệu dự án blockchain có thực sự đạt được hoạt động độc lập và phát triển bền vững hay không.

Từ góc độ phát triển dự án, cần xem xét những điểm sau:

• Nếu đội ngũ phát triển tan rã, dự án có thể tiếp tục hoạt động không?
• Có cộng đồng hoạt động nào có thể tiếp quản dự án không?
• Mã dự án có mã nguồn mở không, có thể thu hút các nhà phát triển khác tham gia cải tiến không?
• Có phải có các nút xác thực phi tập trung hoặc đủ hỗ trợ từ cộng đồng để duy trì mạng lưới không?

Từ góc độ mô hình kinh tế, cần xem xét:

• Dự án có mô hình kinh tế bền vững không?
• Dự án có thực sự có ứng dụng thực tế không?
• Sự gia tăng giá trị tài sản của dự án có quá phụ thuộc vào sự đầu cơ hoặc kiểm soát tập trung không?

Từ góc độ quản trị cộng đồng, cần xem xét:

• Các bên tham gia có kênh tham gia quyết định một cách công bằng không?
• Dự án có thể khởi động cơ chế ra quyết định và giải quyết vấn đề mà không có người quản lý cốt lõi rõ ràng không?
• Quản trị dự án có phụ thuộc quá nhiều vào một số thành viên cốt lõi hay có nền tảng rộng rãi về tập thể trí tuệ?

Tầm quan trọng của "Rời khỏi thử nghiệm"

Nếu một dự án quá phụ thuộc vào đội ngũ sáng lập hoặc một số nhân vật quan trọng để hoạt động, hoặc một mạng lưới phải dựa vào các máy chủ cố định để xử lý dữ liệu, thì về bản chất nó vẫn là Phi tập trung. Những dự án hoặc mạng lưới như vậy có thể gặp vấn đề về khả năng tồn tại lâu dài, giá trị, khả năng chống kiểm duyệt và khả năng chống rủi ro.

"Tầm quan trọng của việc "rời khỏi thử nghiệm" nằm ở việc nó có thể tiết lộ mức độ phụ thuộc thực tế của dự án hoặc mạng vào cơ sở hạ tầng tập trung, từ đó cung cấp hướng đi cho sự cải thiện. Triết lý công nghệ đứng sau bài kiểm tra này chính là tư tưởng "Phi tập trung" kiên định.

Người sáng lập Ethereum từng chỉ ra rằng khi thảo luận về Phi tập trung, thực tế có liên quan đến ba khía cạnh độc lập:

1. Phi tập trung về cấu trúc: Hệ thống được cấu thành từ bao nhiêu máy tính? Có thể chịu đựng bao nhiêu lỗi máy tính?
2. Phi tập trung trong chính trị: Có bao nhiêu cá nhân hoặc tổ chức có thể cuối cùng kiểm soát hệ thống?
3. Phi tập trung về mặt logic: Giao diện và cấu trúc dữ liệu của hệ thống có phải là một thể thống nhất không?

Nhấn mạnh ý nghĩa của Phi tập trung là:

1. Tăng cường khả năng chịu lỗi: Xác suất thất bại tổng thể của hệ thống phi tập trung thấp.
2. Tăng cường khả năng chống tấn công: Hệ thống phi tập trung thiếu các điểm trung tâm nhạy cảm, làm tăng chi phí tấn công.
3. Phòng ngừa thông đồng: Trong hệ thống phi tập trung, chi phí để người tham gia hy sinh lợi ích của người khác để vụ lợi cho bản thân cao hơn.

Triển vọng ứng dụng của "Rời khỏi thử nghiệm"

Từ góc độ "rời khỏi thử nghiệm", Bitcoin có thể được coi là đã vượt qua thử nghiệm này: mặc dù danh tính của Satoshi Nakamoto vẫn còn là một bí ẩn, Bitcoin vẫn có thể dựa vào mạng lưới phi tập trung và các nhà phát triển toàn cầu để tiếp tục phát triển.

Trong hệ sinh thái Ethereum, người sáng lập đã đề cập rằng hầu hết các dự án Rollup vẫn đang ở giai đoạn chưa trưởng thành, cần phải áp dụng "bánh xe tập" (Training Wheels) để bảo đảm hoạt động. Điều này phản ánh sự phụ thuộc của các dự án này vào can thiệp của con người, và giảm bớt sự phụ thuộc này có thể giảm thiểu rủi ro.

Dựa trên ý tưởng này, cộng đồng đã phát triển một bộ chỉ số xếp hạng rủi ro Layer2, phân loại dựa trên mức độ phụ thuộc của dự án vào "vòng trợ giúp". Phương pháp xếp hạng này có thể giúp người dùng hiểu và đánh giá rủi ro của các dự án khác nhau tốt hơn.

Từ góc độ rộng hơn, "rời khỏi thử nghiệm" có thể phát triển thành một công cụ đánh giá rủi ro, dùng để đánh giá mức độ phi tập trung thực tế và tính bền vững phát triển của các loại ứng dụng phi tập trung (như ví Web3, trò chơi, DeFi, v.v.).

Cuối cùng, người sáng lập Ethereum nhấn mạnh rằng lý tưởng của ông là thấy nhiều cơ chế đánh giá tương tự xuất hiện để theo dõi hiệu suất của các dự án trong việc đáp ứng các tiêu chí đã thiết lập hoặc các tiêu chí khác do cộng đồng đề xuất. Như vậy, sự cạnh tranh giữa các dự án sẽ không còn phụ thuộc vào "có những người bạn đúng" mà thay vào đó là dựa trên các tiêu chí rõ ràng và dễ hiểu để "duy trì sự nhất quán".

Cách tiếp cận này tương ứng với lý thuyết phân quyền trong triết học chính trị: Giải quyết vấn đề "ai giám sát ai" tốt nhất là phân quyền, chứ không phải tập quyền. Trong thế giới blockchain, việc thực hiện phân quyền này phụ thuộc vào việc thiết lập và duy trì các tiêu chuẩn đồng thuận.