Son 12 ayda, web tarayıcıları ile otomasyon arasındaki ilişki büyük bir değişim geçirdi. Neredeyse tüm büyük teknoloji şirketleri, bağımsız tarayıcı ajanları (browser agent) oluşturmak için birbiriyle yarışıyor. 2024 yılının sonlarına doğru bu eğilim daha da belirginleşti: OpenAI Ocak ayında Ajan modunu tanıttı, Anthropic Claude modeline "bilgisayar kullanımı" özelliğini ekledi, Google DeepMind Project Mariner'ı başlattı, Opera ajan tabanlı Neon tarayıcısını duyurdu, Perplexity AI ise Comet tarayıcısını piyasaya sürdü. Mesaj oldukça açık: AI'nın geleceği, web'de otonom olarak gezinebilen ajanlara bağlı.
Bu eğilim, yalnızca tarayıcılara daha akıllı sohbet botları eklemekle kalmayıp, makinelerin dijital ortamla etkileşim biçiminde köklü bir değişimi ifade ediyor. Tarayıcı ajanları, web sayfalarını "görebilen" ve eyleme geçebilen bir AI sistemi türüdür: bağlantılara tıklamak, formları doldurmak, sayfaları kaydırmak, metin girmek: tıpkı insan kullanıcılar gibi. Bu model, şu anda hala manuel olarak yapılan veya geleneksel betiklerin tamamlanamayacak kadar karmaşık olduğu görevleri otomatikleştirebildiği için muazzam bir verimlilik ve ekonomik değer serbest bırakma vaadi sunuyor.
▲ GIF gösterimi: AI tarayıcı proxy'sinin gerçek kullanımı: talimatları izleyerek hedef veri kümesi sayfasına yönlendirme, otomatik ekran görüntüsü alma ve gerekli verileri çıkarma.
AI tarayıcı savaşını kim kazanacak?
Neredeyse tüm büyük teknoloji şirketleri (ve bazı girişimciler) kendi tarayıcı AI ajanı çözümlerini geliştiriyor. İşte en temsilci birkaç proje:
OpenAI – Agent Modu
OpenAI'nin Agent modu (önceden Operator olarak adlandırılıyordu, 2025 Ocak'ta piyasaya sürülecek) kendi tarayıcısına sahip bir AI ajanıdır. Operator, çeşitli tekrarlayan çevrimiçi görevleri yerine getirebilir: örneğin, web formlarını doldurmak, market alışverişi yapmak, toplantılar düzenlemek: tüm bunlar insanın yaygın olarak kullandığı standart web arayüzü aracılığıyla tamamlanmaktadır.
▲ AI ajanı, profesyonel bir asistan gibi toplantılar düzenler: takvimi kontrol eder, uygun zaman dilimlerini bulur, etkinlik oluşturur, onay gönderir ve senin için .ics dosyası oluşturur.
Anthropic – Claude'un "Bilgisayar Kullanımı":
2024 yılının sonunda, Anthropic, Claude 3.5 için tamamen yeni bir "Computer Use (Bilgisayar Kullanımı)" özelliği tanıttı ve ona insan gibi bilgisayar ve tarayıcı kullanma yeteneği kazandırdı. Claude, ekranı görebilir, imleci hareket ettirebilir, düğmelere tıklayabilir ve metin girebilir. Bu, kamu test sürümüne giren ilk benzeri büyük model ajan aracıdır ve geliştiricilerin Claude'un web siteleri ve uygulamalarda otomatik olarak gezinmesini sağlamasına olanak tanır. Anthropic, bunu deneysel bir özellik olarak konumlandırıyor ve ana hedefi, web üzerindeki çok adımlı iş akışlarını otomatikleştirmektir.
Perplexity – Comet
AI girişim şirketi Perplexity (soru-cevap motoru ile tanınan) 2025 ortasında Chrome'un AI destekli alternatifi olarak Comet tarayıcısını piyasaya sürdü. Comet'in merkezi, adres çubuğuna (omnibox) entegre edilmiş diyalog tabanlı AI arama motorudur ve geleneksel arama bağlantıları yerine anlık soru cevap ve özet sunabilmektedir.
Ayrıca, Comet'in içinde yüceltilmiş Comet Assistant bulunmaktadır. Bu, yan çubukta bulunan bir aracıdır ve web siteleri arasında günlük görevleri otomatik olarak yerine getirebilir. Örneğin, açtığınız e-postaları özetleyebilir, toplantılar planlayabilir, tarayıcı sekmelerini yönetebilir veya sizin adınıza web sayfalarını gezip bilgi toplayabilir.
Tarayıcı kenar çubuğu arayüzü aracılığıyla aracının mevcut web sayfası içeriğini algılamasını sağlayan Comet, tarayıcı deneyimini AI asistanıyla sorunsuz bir şekilde birleştirmeyi hedefliyor.
Tarayıcı proxy'sinin gerçek uygulama alanları
Önceki metinde, büyük teknoloji şirketlerinin (OpenAI, Anthropic, Perplexity vb.) farklı ürün biçimleri aracılığıyla tarayıcı ajanlarına nasıl işlevsellik kattığını gözden geçirdik. Değerlerini daha somut bir şekilde anlamak için, bu yeteneklerin gerçek senaryolarda günlük yaşamda ve işletme iş akışlarında nasıl kullanıldığını daha ayrıntılı bir şekilde inceleyebiliriz.
Günlük web otomasyonu
E-ticaret ve bireysel alışveriş
Çok pratik bir senaryo, alışverişi ve rezervasyon görevlerini bir araca devretmektir. Araç, sabit bir listeye göre çevrimiçi alışveriş sepetinizi otomatik olarak doldurup sipariş verebilir ve ayrıca birden fazla perakendeci arasında en düşük fiyatı bulup sizin adınıza ödeme sürecini tamamlayabilir.
Seyahat için, AI'ye şu şekilde görev verebilirsiniz: "Bana gelecek ay Tokyo'ya 800 dolardan düşük bir fiyatla uçak bileti ayırt, ayrıca ücretsiz Wi-Fi olan bir otel ayırt." Ajan, tüm süreci yönetir: uçuşları arar, seçenekleri karşılaştırır, yolcu bilgilerini doldurur ve otel rezervasyonunu tamamlar, hepsi havayolu şirketleri ve otel web siteleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu otomasyon seviyesi mevcut seyahat robotlarını çok aşmaktadır: sadece öneri yapmakla kalmaz, doğrudan satın alma işlemini gerçekleştirir.
Ofis verimliliğini artırmak
Temsilciler, insanların tarayıcıda gerçekleştirdiği birçok tekrarlayan iş operasyonunu otomatikleştirebilir. Örneğin, e-postaları düzenlemek ve yapılacaklar listesini çıkarmak veya birden fazla takvimde boşlukları kontrol edip toplantıları otomatik olarak planlamak. Perplexity'nin Comet asistanı, web arayüzü aracılığıyla gelen kutunuzun içeriğini özetleyebilir veya sizin için takvim ekleyebilir. Temsilciler ayrıca sizin izninizi aldıktan sonra, SaaS araçlarına giriş yaparak düzenli raporlar oluşturabilir, elektronik tabloları güncelleyebilir veya formları gönderebilir. Farklı işe alım sitelerine otomatik olarak giriş yaparak iş ilanı yayımlayan bir İK temsilcisi; ya da CRM sistemindeki potansiyel müşteri verilerini güncelleyebilen bir satış temsilcisi hayal edin. Bu günlük sıradan işler, çalışanların büyük miktarda zaman harcamasına neden olurdu, ancak AI, web formlarını ve sayfa işlemlerini otomatikleştirerek bunları tamamlayabilir.
Tek bir görevin yanı sıra, ajanlar birden fazla ağ sistemi arasında tam bir iş akışını birbirine bağlayabilir. Tüm bu adımlar, farklı web arayüzlerinde işlem yapmayı gerektirir ve bu, browser agent'ın güçlü yönüdür. Ajanlar, sorunları gidermek için çeşitli panellere giriş yapabilir ve hatta süreçleri düzenleyebilir, örneğin yeni çalışanlar için işe alım işlemlerini (birden fazla SaaS web sitesinde hesap oluşturma) tamamlayabilir. Temelde, şu anda birden fazla web sitesine tıklayarak tamamlanması gereken çok adımlı işlemlerin her biri, ajana devredilebilir.
Mevcut zorluklar ve sınırlamalar
Büyük bir potansiyele sahip olmasına rağmen, bugünün tarayıcı proxy'leri mükemmelliğe hâlâ çok uzak. Mevcut uygulama, bazı uzun süredir var olan teknik ve altyapı sorunlarını ortaya koyuyor:
Mimari uyumsuzluğu
Modern web, insan operatörleri için tasarlanmış tarayıcılar tarafından kullanılmaktadır ve zamanla otomasyona karşı proaktif bir şekilde evrilmiştir. Veriler genellikle görsel sunum için optimize edilmiş HTML/CSS içinde gömülüdür, etkileşimli hareketlerle (fare ile üzerine gelme, kaydırma) sınırlıdır veya yalnızca halka açık olmayan API'ler aracılığıyla erişilebilir.
Bu temelin üzerine, bot engelleme ve dolandırıcılık önleme sistemleri ayrıca ek engeller oluşturmuştur. Bu araçlar, IP itibarı, tarayıcı parmak izi, JavaScript zorluk geri bildirimi ve davranış analizi (örneğin, fare hareketlerinin rastgeleliği, yazma ritmi, kalma süresi) gibi unsurları birleştirir. Çelişkili olarak, AI proxy'leri ne kadar "mükemmel" davranır ve verimliliği ne kadar yüksek olursa: örneğin anında form doldurma, asla hata yapmama, o kadar kolay kötü niyetli otomasyon olarak tanınır. Bu, sert başarısızlıklara yol açabilir: örneğin, OpenAI veya Google'ın proxy'leri, kasiyer öncesindeki tüm adımları sorunsuz bir şekilde tamamlayabilir, ancak sonunda CAPTCHA veya ikinci güvenlik filtreleri tarafından engellenir.
İnsan tarafından optimize edilmiş arayüz ile robotlara karşı dostça olmayan savunma katmanları bir araya gelerek, ajanları zayıf "insan-makine taklit" stratejisini benimsemeye zorlar. Bu yöntem son derece başarısız olma eğilimindedir, başarı oranı düşüktür (insani müdahale olmadan, tam işlem tamamlama oranı hala üçte birin altında kalmaktadır).
Güven ve güvenlik endişeleri
Temsilcilerin tam kontrol elde edebilmesi için genellikle hassas bilgilere erişmeleri gerekir: giriş kimlik bilgileri, çerezler, iki faktörlü kimlik doğrulama jetonları ve hatta ödeme bilgileri. Bu, hem kullanıcıların hem de işletmelerin anlayabileceği endişeleri beraberinde getirir:
Eğer ajan hata yaparsa veya kötü niyetli bir site tarafından kandırılırsa ne yapmalıyım?
Eğer bir aracının belirli bir hizmet şartını kabul ettiği veya bir işlem gerçekleştirdiği durumlarda, kim sorumlu olmalıdır?
Bu riskler temelinde, mevcut sistemler genellikle temkinli bir yaklaşım benimsemektedir:
Google'un Mariner'ı kredi kartı bilgilerini girmeyecek veya hizmet şartlarını kabul etmeyecek, bunun yerine kullanıcıya geri verecek.
OpenAI’nin Operatörü, kullanıcıları oturum açma veya CAPTCHA zorluğunu üstlenmeleri için bilgilendirir.
Anthropic'in Claude tarafından yönlendirilen ajanları, güvenlik nedenleriyle doğrudan giriş yapmayı reddedebilir.
Sonuç şu: AI ile insanlar arasındaki sık duraklamalar ve geçişler, kesintisiz otomasyon deneyimini zayıflatıyor.
Bu engellere rağmen, ilerleme hızlı bir şekilde devam ediyor. OpenAI, Google, Anthropic gibi şirketler her bir iterasyonda başarısızlık deneyimlerinden ders alıyor. Talebin artmasıyla birlikte, muhtemelen bir "ortak evrim" ortaya çıkacak: web siteleri, avantajlı senaryolar altında ajanlara daha dostça hale gelirken, ajanlar da mevcut engelleri aşmak için insan davranışlarını taklit etme yeteneklerini sürekli olarak geliştirecek.
Yöntemler ve Fırsatlar
Şu anda tarayıcı proxy'leri iki zıt gerçeklikle karşı karşıya: bir yandan, Web2'nin düşmanca ortamı, bot engellemeleri ve güvenlik savunmaları her yerde mevcut; diğer yandan, Web3'ün açık ortamı, otomasyon genellikle teşvik edilmektedir. Bu fark, çeşitli çözümlerin yönünü belirlemektedir.
Aşağıdaki çözümler temel olarak iki kategoriye ayrılır: Birincisi, aracılara Web2'nin düşmanca ortamını aşmalarında yardımcı olan çözümler, diğeri ise Web3'te doğmuş olan çözümlerdir.
Tarayıcı proxy'lerinin karşılaştığı zorluklar hala önemli olmasına rağmen, bu sorunları doğrudan çözmeye çalışan yeni projeler sürekli olarak ortaya çıkıyor. Kripto para ve merkeziyetsiz finans (DeFi) ekosistemi, açılıp programlanabilmesi ve otomasyona karşı daha az düşman olması nedeniyle doğal bir deneme alanı haline geliyor. Açık API'ler, akıllı sözleşmeler ve zincir üzerindeki şeffaflık, Web2 dünyasında yaygın olan birçok sürtüşmeyi ortadan kaldırıyor.
Aşağıda, her birinin günümüzdeki bir veya daha fazla temel kısıtlamayla başa çıkmak için tasarlandığı dört çözüm sınıfı bulunmaktadır:
Zincir üstü işlemlere yönelik yerel proxy tarayıcısı
Bu tarayıcılar, sıfırdan kendi proxy sürücüsü için tasarlanmış olup, blockchain protokolleri ile derinlemesine entegre edilmiştir. Geleneksel Chrome tarayıcısının aksine, zincir üzerindeki işlemleri otomatikleştirmek için Selenium, Playwright veya cüzdan eklentilerine ek olarak bağımlı olması gerekir; oysa yerel proxy tabanlı tarayıcılar doğrudan API ve güvenilir bir yürütme yolu sağlar, bu da proxylerin çağrılmasına olanak tanır.
Merkeziyetsiz finansman sisteminde, işlemlerin geçerliliği kripto imzasına dayanır, kullanıcının "insan gibi" olup olmamasına değil. Bu nedenle, zincir üzerindeki ortamlarda, aracılar Web2 dünyasında yaygın olarak bulunan CAPTCHA, dolandırıcılık tespit puanları ve cihaz parmak izi kontrollerini aşabilir. Ancak, bu tarayıcılar Amazon gibi Web2 web sitelerine yönlendirilirse, ilgili savunma mekanizmalarını aşamazlar ve o tür senaryolarda normal anti-bot önlemlerini tetiklerler.
Vekil tarayıcıların değeri tüm web sitelerine sihirli bir şekilde erişebilme yeteneği değil, şundan kaynaklanmaktadır:
Yerel blok zinciri entegrasyonu: Yerleşik cüzdan ve imza desteği ile artık MetaMask açılır penceresi veya dApp ön yüzünün DOM'unu çözümleme gerekmiyor.
Otomatik Öncelikli Tasarım: Stabil yüksek düzeyde komutlar sağlamak, protokol işlemlerine doğrudan haritalanabilir.
Güvenlik modeli: Otomasyon sürecinde özel anahtarların güvenliğini sağlamak için ayrıntılı izin kontrolü ve kum havuzu.
Performans optimizasyonu: Tarayıcı renderi veya UI gecikmesi olmadan birden fazla zincir içi çağrıyı paralel olarak gerçekleştirebilir.
Örnek: Donut
Donut, blok zinciri verilerini ve işlemlerini birinci sınıf vatandaş olarak entegre eder. Kullanıcılar (veya temsilcileri), token'ın gerçek zamanlı risk göstergelerini görmek için üzerine gelerek inceleyebilir veya " /swap 100 USDC to SOL " gibi doğal dil komutları girebilir. Web2'nin düşmanca sürtünme noktalarını atlayarak, Donut temsilcilerin DeFi'de tam hızda çalışmasını sağlar, likiditeyi, arbitrajı ve piyasa verimliliğini artırır.
Doğrulanabilir ve güvenilir aracılar
Ajanların hassas izinler elde etmesi büyük bir risk taşır. İlgili çözümler, kullanıcıların özel anahtarları veya kimlik bilgilerini açığa çıkarmadan, ajanın beklenen davranışını doğrulamak için işlemlerden önce şifreleme gerçekleştirmek amacıyla Güvenilir Çalışma Ortamları (TEE'ler) veya Sıfır Bilgi Kanıtları (ZKP'ler) kullanır.
Örnek: Phala Ağı
Phala, TEE'leri (örneğin Intel SGX) kullanarak yürütme ortamını izole eder ve korur, böylece Phala operatörlerinin veya saldırganların aracılık mantığını ve verileri gözetlemesini veya değiştirmesini önler. TEE, dışarıdan görülemeyen gizlilik ve dışarıdan değiştirilemeyen bütünlük sağlayan donanım destekli bir "güvenli oda" gibidir.
Tarayıcı proxy'leri için bu, oturum belirteçlerini kaydedebileceği ya da ödeme bilgilerini işleyebileceği anlamına gelir ve bu hassas veriler asla güvenli odadan çıkmayacaktır. Kullanıcı makinesi, işletim sistemi veya ağ ele geçirildiğinde bile sızdırılamaz. Bu, proxy uygulamalarının uygulanmasında en büyük engellerden biri olan hassas kimlik bilgileri ve işlemlere olan güven sorununu doğrudan hafifletir.
merkeziyetsiz yapılandırılmış veri ağı
Modern anti-bot detection systems not only check whether requests are "too fast" or "automated", but also combine IP reputation, browser fingerprinting, JavaScript challenge feedback and behavioral analysis (such as cursor movement, typing rhythm, session history). Proxies coming from data center IPs or fully repeatable browsing environments are easily recognized.
Bu sorunu çözmek için, bu tür ağlar artık insanlara optimize edilmiş web sayfalarını taramıyor, bunun yerine doğrudan makine tarafından okunabilir verileri topluyor ve sağlıyor veya gerçek insan tarayıcı ortamı aracılığıyla trafik sağlıyor. Bu yöntem, geleneksel tarayıcıların ayrıştırma ve karşı tarayıcı aşamalarındaki zayıflıklarını aşarak, aracılara daha temiz ve daha güvenilir bir girdi sunabiliyor.
Dağıtım ağı, AI ajanlarının gerçek dünya oturumlarına yönlendirilmiş proxy trafiği aracılığıyla, insan gibi web içeriğine erişmesine olanak tanır ve hemen engellemeleri tetiklemez.
örnek
Grass: Merkeziyetsiz veri/DePIN ağı, kullanıcıların kullanılmayan konut geniş bantını paylaşarak kamu web verilerinin toplanması ve model eğitimi için proxy dostu, coğrafi olarak çeşitli erişim kanalları sağlar.
WootzApp: Arka plan proxy ve sıfır bilgi kimliği ile birlikte kripto para ödemelerini destekleyen açık kaynaklı bir mobil tarayıcı; AI/veri görevlerini tüketicilere "oyunlaştırıyor".
Sixpence: Dağıtık tarayıcı ağı, küresel katkıda bulunanların tarayıcıları aracılığıyla AI ajanlarına trafik yönlendirmesi sağlar.
Ancak bu tam bir çözüm değildir. Davranış tespiti (fare/scroll izleri), hesap seviyesinde kısıtlamalar (KYC, hesap yaşı) ve parmak izi tutarlılığı kontrolleri hala engellemeleri tetikleyebilir. Bu nedenle, dağıtık ağ en iyi temel bir gizlilik katmanı olarak görülmeli ve maksimum etki sağlamak için insan davranışını taklit eden yürütme stratejileri ile birleştirilmelidir.
Ajanlara Yönelik Web Standartları (Gelecek Vizyonu)
Şu anda, giderek daha fazla teknik topluluk ve organizasyon araştırıyor: Gelecekteki ağ kullanıcıları yalnızca insanlar değil, otomatik ajanlar (agent) olduğunda, web siteleri bunlarla nasıl güvenli ve uyumlu bir şekilde etkileşim kurmalı?
Bu, web sitelerinin "Güvenilir bir aracının erişimine izin veriyorum" ifadesini net bir şekilde belirtmesini sağlamak ve etkileşimi tamamlamak için güvenli bir kanal sunmak amacıyla bazı yeni standartlar ve mekanizmalar hakkında tartışmaları teşvik etti; bugünkü gibi varsayılan olarak aracıları "bot saldırısı" olarak engellemek yerine.
“Agent Allowed” etiketi: Tıpkı arama motorlarının uyması gereken robots.txt gibi, gelecekte web sayfaları muhtemelen kodlarında bir etiket ekleyeceklerdir, bu etiket tarayıcıya "buraya güvenle erişilebilir" diyecek. Örneğin, eğer bir proxy kullanarak uçak bileti alıyorsanız, site bir sürü doğrulama kodu (CAPTCHA) çıkarmayacak, bunun yerine doğrudan doğrulanmış bir arayüz sunacak.
Doğrulanmış aracılar için API geçidi: Web siteleri, doğrulanmış aracıların özel bir giriş açmasına olanak tanır, tıpkı "hızlı geçiş" gibi. Aracılar, insan tıklamalarını ve girişlerini taklit etmek zorunda kalmazlar, bunun yerine sipariş verme, ödeme veya veri sorgulama işlemlerini gerçekleştirmek için daha stabil bir API yolu izlerler.
W3C'ye ait tartışma: Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu (W3C), "yönetilen otomasyon" için standart bir kanal geliştirmeyi araştırıyor. Bu, gelecekte güvenilir aracılar için web siteleri tarafından tanınan ve kabul edilen küresel bir kural setine sahip olabileceğimiz anlamına geliyor, aynı zamanda güvenli ve hesap verebilir kalıyor.
Bu keşifler henüz erken aşamalarda olsa da, hayata geçirildiğinde insan↔aracı↔web sitesi arasındaki ilişkiyi büyük ölçüde iyileştirebilir. Hayal edin: Artık aracının insan fare hareketlerini taklit etmeye çalışarak risk kontrolünü "kandırmasına" gerek kalmayacak; bunun yerine, görevleri "resmi olarak izin verilen" bir kanal aracılığıyla açıkça tamamlayacak.
Bu güzergah üzerinde, kripto yerel altyapı ilk adımı atabilir. Çünkü zincir üzerindeki uygulamalar doğası gereği açık API'lere ve akıllı sözleşmelere bağımlıdır ve otomasyona dosttur. Bununla birlikte, geleneksel Web2 platformları, özellikle reklam veya dolandırıcılık önleme sistemlerine bağımlı olan şirketler, temkinli bir savunma yapmaya devam edebilir. Ancak kullanıcılar ve işletmeler otomasyonun getirdiği verimlilik artışını giderek kabul ettikçe, bu standartlaştırma girişimleri muhtemelen tüm interneti "temsilci öncelikli mimari"ye yönlendiren anahtar katalizörler haline gelecektir.
Sonuç
Tarayıcı代理, başlangıçta basit bir sohbet aracı olmaktan, karmaşık çevrimiçi iş akışlarını tamamlayabilen otonom sistemler haline evrim geçiriyor. Bu dönüşüm, otomasyonu doğrudan kullanıcıların internetle etkileşiminin temel arayüzüne entegre etme konusunda daha geniş bir eğilimi yansıtıyor. Üretkenlik artışı potansiyeli büyük olmasına rağmen, köklü robot karşıtı mekanizmaların üstesinden gelmek ve güvenlik, güvenilirlik ve sorumlu kullanımın sağlanması gibi zorluklar da oldukça ciddidir.
Kısa vadede, aracının çıkarım yeteneğinin artması, daha hızlı olması, mevcut hizmetlerle daha yakın entegrasyonu ve dağıtık ağlardaki ilerlemeler güvenilirliği kademeli olarak artırabilir. Uzun vadede, otomatik hizmet sağlayıcılar ve kullanıcılar için her iki tarafın da fayda sağladığı senaryoların ortaya çıkmasında "aracı dostu" standartlarının kademeli olarak uygulanmasını görebiliriz. Ancak bu değişim eşit olmayacak: DeFi gibi otomasyona dost ortamlarda benimseme hızı daha hızlı olacak; kullanıcı etkileşimine yoğun bir şekilde bağımlı Web2 platformlarında ise kabul oranı daha yavaş olacaktır.
Gelecekte, teknoloji şirketlerinin rekabeti giderek aşağıdaki birkaç alan üzerinde yoğunlaşacak: gerçek dünya kısıtlamaları altında yönlendirme yetenekleri nasıl olacak, kritik iş akışlarına güvenli bir şekilde entegre olup olamayacakları ve çeşitli çevrimiçi ortamlarda istikrarlı sonuçlar sunup sunamayacakları. Tüm bunların, "tarayıcı savaşını" nihayetinde yeniden şekillendirip şekillendirmeyeceği, yalnızca teknik yeterlilikle değil, aynı zamanda güven inşa etme, teşvikleri hizalama ve günlük kullanımlarda somut bir değer gösterme yeteneğiyle ilgili olacaktır.
View Original
This page may contain third-party content, which is provided for information purposes only (not representations/warranties) and should not be considered as an endorsement of its views by Gate, nor as financial or professional advice. See Disclaimer for details.
Tarayıcınız bir proxy olduğunda
Yazar: Mario Chow & Figo @IOSG
Giriş
Son 12 ayda, web tarayıcıları ile otomasyon arasındaki ilişki büyük bir değişim geçirdi. Neredeyse tüm büyük teknoloji şirketleri, bağımsız tarayıcı ajanları (browser agent) oluşturmak için birbiriyle yarışıyor. 2024 yılının sonlarına doğru bu eğilim daha da belirginleşti: OpenAI Ocak ayında Ajan modunu tanıttı, Anthropic Claude modeline "bilgisayar kullanımı" özelliğini ekledi, Google DeepMind Project Mariner'ı başlattı, Opera ajan tabanlı Neon tarayıcısını duyurdu, Perplexity AI ise Comet tarayıcısını piyasaya sürdü. Mesaj oldukça açık: AI'nın geleceği, web'de otonom olarak gezinebilen ajanlara bağlı.
Bu eğilim, yalnızca tarayıcılara daha akıllı sohbet botları eklemekle kalmayıp, makinelerin dijital ortamla etkileşim biçiminde köklü bir değişimi ifade ediyor. Tarayıcı ajanları, web sayfalarını "görebilen" ve eyleme geçebilen bir AI sistemi türüdür: bağlantılara tıklamak, formları doldurmak, sayfaları kaydırmak, metin girmek: tıpkı insan kullanıcılar gibi. Bu model, şu anda hala manuel olarak yapılan veya geleneksel betiklerin tamamlanamayacak kadar karmaşık olduğu görevleri otomatikleştirebildiği için muazzam bir verimlilik ve ekonomik değer serbest bırakma vaadi sunuyor.
▲ GIF gösterimi: AI tarayıcı proxy'sinin gerçek kullanımı: talimatları izleyerek hedef veri kümesi sayfasına yönlendirme, otomatik ekran görüntüsü alma ve gerekli verileri çıkarma.
AI tarayıcı savaşını kim kazanacak?
Neredeyse tüm büyük teknoloji şirketleri (ve bazı girişimciler) kendi tarayıcı AI ajanı çözümlerini geliştiriyor. İşte en temsilci birkaç proje:
OpenAI – Agent Modu
OpenAI'nin Agent modu (önceden Operator olarak adlandırılıyordu, 2025 Ocak'ta piyasaya sürülecek) kendi tarayıcısına sahip bir AI ajanıdır. Operator, çeşitli tekrarlayan çevrimiçi görevleri yerine getirebilir: örneğin, web formlarını doldurmak, market alışverişi yapmak, toplantılar düzenlemek: tüm bunlar insanın yaygın olarak kullandığı standart web arayüzü aracılığıyla tamamlanmaktadır.
▲ AI ajanı, profesyonel bir asistan gibi toplantılar düzenler: takvimi kontrol eder, uygun zaman dilimlerini bulur, etkinlik oluşturur, onay gönderir ve senin için .ics dosyası oluşturur.
Anthropic – Claude'un "Bilgisayar Kullanımı":
2024 yılının sonunda, Anthropic, Claude 3.5 için tamamen yeni bir "Computer Use (Bilgisayar Kullanımı)" özelliği tanıttı ve ona insan gibi bilgisayar ve tarayıcı kullanma yeteneği kazandırdı. Claude, ekranı görebilir, imleci hareket ettirebilir, düğmelere tıklayabilir ve metin girebilir. Bu, kamu test sürümüne giren ilk benzeri büyük model ajan aracıdır ve geliştiricilerin Claude'un web siteleri ve uygulamalarda otomatik olarak gezinmesini sağlamasına olanak tanır. Anthropic, bunu deneysel bir özellik olarak konumlandırıyor ve ana hedefi, web üzerindeki çok adımlı iş akışlarını otomatikleştirmektir.
Perplexity – Comet
AI girişim şirketi Perplexity (soru-cevap motoru ile tanınan) 2025 ortasında Chrome'un AI destekli alternatifi olarak Comet tarayıcısını piyasaya sürdü. Comet'in merkezi, adres çubuğuna (omnibox) entegre edilmiş diyalog tabanlı AI arama motorudur ve geleneksel arama bağlantıları yerine anlık soru cevap ve özet sunabilmektedir.
Ayrıca, Comet'in içinde yüceltilmiş Comet Assistant bulunmaktadır. Bu, yan çubukta bulunan bir aracıdır ve web siteleri arasında günlük görevleri otomatik olarak yerine getirebilir. Örneğin, açtığınız e-postaları özetleyebilir, toplantılar planlayabilir, tarayıcı sekmelerini yönetebilir veya sizin adınıza web sayfalarını gezip bilgi toplayabilir.
Tarayıcı kenar çubuğu arayüzü aracılığıyla aracının mevcut web sayfası içeriğini algılamasını sağlayan Comet, tarayıcı deneyimini AI asistanıyla sorunsuz bir şekilde birleştirmeyi hedefliyor.
Tarayıcı proxy'sinin gerçek uygulama alanları
Önceki metinde, büyük teknoloji şirketlerinin (OpenAI, Anthropic, Perplexity vb.) farklı ürün biçimleri aracılığıyla tarayıcı ajanlarına nasıl işlevsellik kattığını gözden geçirdik. Değerlerini daha somut bir şekilde anlamak için, bu yeteneklerin gerçek senaryolarda günlük yaşamda ve işletme iş akışlarında nasıl kullanıldığını daha ayrıntılı bir şekilde inceleyebiliriz.
Günlük web otomasyonu
E-ticaret ve bireysel alışveriş
Çok pratik bir senaryo, alışverişi ve rezervasyon görevlerini bir araca devretmektir. Araç, sabit bir listeye göre çevrimiçi alışveriş sepetinizi otomatik olarak doldurup sipariş verebilir ve ayrıca birden fazla perakendeci arasında en düşük fiyatı bulup sizin adınıza ödeme sürecini tamamlayabilir.
Seyahat için, AI'ye şu şekilde görev verebilirsiniz: "Bana gelecek ay Tokyo'ya 800 dolardan düşük bir fiyatla uçak bileti ayırt, ayrıca ücretsiz Wi-Fi olan bir otel ayırt." Ajan, tüm süreci yönetir: uçuşları arar, seçenekleri karşılaştırır, yolcu bilgilerini doldurur ve otel rezervasyonunu tamamlar, hepsi havayolu şirketleri ve otel web siteleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu otomasyon seviyesi mevcut seyahat robotlarını çok aşmaktadır: sadece öneri yapmakla kalmaz, doğrudan satın alma işlemini gerçekleştirir.
Ofis verimliliğini artırmak
Temsilciler, insanların tarayıcıda gerçekleştirdiği birçok tekrarlayan iş operasyonunu otomatikleştirebilir. Örneğin, e-postaları düzenlemek ve yapılacaklar listesini çıkarmak veya birden fazla takvimde boşlukları kontrol edip toplantıları otomatik olarak planlamak. Perplexity'nin Comet asistanı, web arayüzü aracılığıyla gelen kutunuzun içeriğini özetleyebilir veya sizin için takvim ekleyebilir. Temsilciler ayrıca sizin izninizi aldıktan sonra, SaaS araçlarına giriş yaparak düzenli raporlar oluşturabilir, elektronik tabloları güncelleyebilir veya formları gönderebilir. Farklı işe alım sitelerine otomatik olarak giriş yaparak iş ilanı yayımlayan bir İK temsilcisi; ya da CRM sistemindeki potansiyel müşteri verilerini güncelleyebilen bir satış temsilcisi hayal edin. Bu günlük sıradan işler, çalışanların büyük miktarda zaman harcamasına neden olurdu, ancak AI, web formlarını ve sayfa işlemlerini otomatikleştirerek bunları tamamlayabilir.
Tek bir görevin yanı sıra, ajanlar birden fazla ağ sistemi arasında tam bir iş akışını birbirine bağlayabilir. Tüm bu adımlar, farklı web arayüzlerinde işlem yapmayı gerektirir ve bu, browser agent'ın güçlü yönüdür. Ajanlar, sorunları gidermek için çeşitli panellere giriş yapabilir ve hatta süreçleri düzenleyebilir, örneğin yeni çalışanlar için işe alım işlemlerini (birden fazla SaaS web sitesinde hesap oluşturma) tamamlayabilir. Temelde, şu anda birden fazla web sitesine tıklayarak tamamlanması gereken çok adımlı işlemlerin her biri, ajana devredilebilir.
Mevcut zorluklar ve sınırlamalar
Büyük bir potansiyele sahip olmasına rağmen, bugünün tarayıcı proxy'leri mükemmelliğe hâlâ çok uzak. Mevcut uygulama, bazı uzun süredir var olan teknik ve altyapı sorunlarını ortaya koyuyor:
Mimari uyumsuzluğu
Modern web, insan operatörleri için tasarlanmış tarayıcılar tarafından kullanılmaktadır ve zamanla otomasyona karşı proaktif bir şekilde evrilmiştir. Veriler genellikle görsel sunum için optimize edilmiş HTML/CSS içinde gömülüdür, etkileşimli hareketlerle (fare ile üzerine gelme, kaydırma) sınırlıdır veya yalnızca halka açık olmayan API'ler aracılığıyla erişilebilir.
Bu temelin üzerine, bot engelleme ve dolandırıcılık önleme sistemleri ayrıca ek engeller oluşturmuştur. Bu araçlar, IP itibarı, tarayıcı parmak izi, JavaScript zorluk geri bildirimi ve davranış analizi (örneğin, fare hareketlerinin rastgeleliği, yazma ritmi, kalma süresi) gibi unsurları birleştirir. Çelişkili olarak, AI proxy'leri ne kadar "mükemmel" davranır ve verimliliği ne kadar yüksek olursa: örneğin anında form doldurma, asla hata yapmama, o kadar kolay kötü niyetli otomasyon olarak tanınır. Bu, sert başarısızlıklara yol açabilir: örneğin, OpenAI veya Google'ın proxy'leri, kasiyer öncesindeki tüm adımları sorunsuz bir şekilde tamamlayabilir, ancak sonunda CAPTCHA veya ikinci güvenlik filtreleri tarafından engellenir.
İnsan tarafından optimize edilmiş arayüz ile robotlara karşı dostça olmayan savunma katmanları bir araya gelerek, ajanları zayıf "insan-makine taklit" stratejisini benimsemeye zorlar. Bu yöntem son derece başarısız olma eğilimindedir, başarı oranı düşüktür (insani müdahale olmadan, tam işlem tamamlama oranı hala üçte birin altında kalmaktadır).
Güven ve güvenlik endişeleri
Temsilcilerin tam kontrol elde edebilmesi için genellikle hassas bilgilere erişmeleri gerekir: giriş kimlik bilgileri, çerezler, iki faktörlü kimlik doğrulama jetonları ve hatta ödeme bilgileri. Bu, hem kullanıcıların hem de işletmelerin anlayabileceği endişeleri beraberinde getirir:
Eğer ajan hata yaparsa veya kötü niyetli bir site tarafından kandırılırsa ne yapmalıyım?
Eğer bir aracının belirli bir hizmet şartını kabul ettiği veya bir işlem gerçekleştirdiği durumlarda, kim sorumlu olmalıdır?
Bu riskler temelinde, mevcut sistemler genellikle temkinli bir yaklaşım benimsemektedir:
Google'un Mariner'ı kredi kartı bilgilerini girmeyecek veya hizmet şartlarını kabul etmeyecek, bunun yerine kullanıcıya geri verecek.
OpenAI’nin Operatörü, kullanıcıları oturum açma veya CAPTCHA zorluğunu üstlenmeleri için bilgilendirir.
Anthropic'in Claude tarafından yönlendirilen ajanları, güvenlik nedenleriyle doğrudan giriş yapmayı reddedebilir.
Sonuç şu: AI ile insanlar arasındaki sık duraklamalar ve geçişler, kesintisiz otomasyon deneyimini zayıflatıyor.
Bu engellere rağmen, ilerleme hızlı bir şekilde devam ediyor. OpenAI, Google, Anthropic gibi şirketler her bir iterasyonda başarısızlık deneyimlerinden ders alıyor. Talebin artmasıyla birlikte, muhtemelen bir "ortak evrim" ortaya çıkacak: web siteleri, avantajlı senaryolar altında ajanlara daha dostça hale gelirken, ajanlar da mevcut engelleri aşmak için insan davranışlarını taklit etme yeteneklerini sürekli olarak geliştirecek.
Yöntemler ve Fırsatlar
Şu anda tarayıcı proxy'leri iki zıt gerçeklikle karşı karşıya: bir yandan, Web2'nin düşmanca ortamı, bot engellemeleri ve güvenlik savunmaları her yerde mevcut; diğer yandan, Web3'ün açık ortamı, otomasyon genellikle teşvik edilmektedir. Bu fark, çeşitli çözümlerin yönünü belirlemektedir.
Aşağıdaki çözümler temel olarak iki kategoriye ayrılır: Birincisi, aracılara Web2'nin düşmanca ortamını aşmalarında yardımcı olan çözümler, diğeri ise Web3'te doğmuş olan çözümlerdir.
Tarayıcı proxy'lerinin karşılaştığı zorluklar hala önemli olmasına rağmen, bu sorunları doğrudan çözmeye çalışan yeni projeler sürekli olarak ortaya çıkıyor. Kripto para ve merkeziyetsiz finans (DeFi) ekosistemi, açılıp programlanabilmesi ve otomasyona karşı daha az düşman olması nedeniyle doğal bir deneme alanı haline geliyor. Açık API'ler, akıllı sözleşmeler ve zincir üzerindeki şeffaflık, Web2 dünyasında yaygın olan birçok sürtüşmeyi ortadan kaldırıyor.
Aşağıda, her birinin günümüzdeki bir veya daha fazla temel kısıtlamayla başa çıkmak için tasarlandığı dört çözüm sınıfı bulunmaktadır:
Zincir üstü işlemlere yönelik yerel proxy tarayıcısı
Bu tarayıcılar, sıfırdan kendi proxy sürücüsü için tasarlanmış olup, blockchain protokolleri ile derinlemesine entegre edilmiştir. Geleneksel Chrome tarayıcısının aksine, zincir üzerindeki işlemleri otomatikleştirmek için Selenium, Playwright veya cüzdan eklentilerine ek olarak bağımlı olması gerekir; oysa yerel proxy tabanlı tarayıcılar doğrudan API ve güvenilir bir yürütme yolu sağlar, bu da proxylerin çağrılmasına olanak tanır.
Merkeziyetsiz finansman sisteminde, işlemlerin geçerliliği kripto imzasına dayanır, kullanıcının "insan gibi" olup olmamasına değil. Bu nedenle, zincir üzerindeki ortamlarda, aracılar Web2 dünyasında yaygın olarak bulunan CAPTCHA, dolandırıcılık tespit puanları ve cihaz parmak izi kontrollerini aşabilir. Ancak, bu tarayıcılar Amazon gibi Web2 web sitelerine yönlendirilirse, ilgili savunma mekanizmalarını aşamazlar ve o tür senaryolarda normal anti-bot önlemlerini tetiklerler.
Vekil tarayıcıların değeri tüm web sitelerine sihirli bir şekilde erişebilme yeteneği değil, şundan kaynaklanmaktadır:
Yerel blok zinciri entegrasyonu: Yerleşik cüzdan ve imza desteği ile artık MetaMask açılır penceresi veya dApp ön yüzünün DOM'unu çözümleme gerekmiyor.
Otomatik Öncelikli Tasarım: Stabil yüksek düzeyde komutlar sağlamak, protokol işlemlerine doğrudan haritalanabilir.
Güvenlik modeli: Otomasyon sürecinde özel anahtarların güvenliğini sağlamak için ayrıntılı izin kontrolü ve kum havuzu.
Performans optimizasyonu: Tarayıcı renderi veya UI gecikmesi olmadan birden fazla zincir içi çağrıyı paralel olarak gerçekleştirebilir.
Örnek: Donut
Donut, blok zinciri verilerini ve işlemlerini birinci sınıf vatandaş olarak entegre eder. Kullanıcılar (veya temsilcileri), token'ın gerçek zamanlı risk göstergelerini görmek için üzerine gelerek inceleyebilir veya " /swap 100 USDC to SOL " gibi doğal dil komutları girebilir. Web2'nin düşmanca sürtünme noktalarını atlayarak, Donut temsilcilerin DeFi'de tam hızda çalışmasını sağlar, likiditeyi, arbitrajı ve piyasa verimliliğini artırır.
Doğrulanabilir ve güvenilir aracılar
Ajanların hassas izinler elde etmesi büyük bir risk taşır. İlgili çözümler, kullanıcıların özel anahtarları veya kimlik bilgilerini açığa çıkarmadan, ajanın beklenen davranışını doğrulamak için işlemlerden önce şifreleme gerçekleştirmek amacıyla Güvenilir Çalışma Ortamları (TEE'ler) veya Sıfır Bilgi Kanıtları (ZKP'ler) kullanır.
Örnek: Phala Ağı
Phala, TEE'leri (örneğin Intel SGX) kullanarak yürütme ortamını izole eder ve korur, böylece Phala operatörlerinin veya saldırganların aracılık mantığını ve verileri gözetlemesini veya değiştirmesini önler. TEE, dışarıdan görülemeyen gizlilik ve dışarıdan değiştirilemeyen bütünlük sağlayan donanım destekli bir "güvenli oda" gibidir.
Tarayıcı proxy'leri için bu, oturum belirteçlerini kaydedebileceği ya da ödeme bilgilerini işleyebileceği anlamına gelir ve bu hassas veriler asla güvenli odadan çıkmayacaktır. Kullanıcı makinesi, işletim sistemi veya ağ ele geçirildiğinde bile sızdırılamaz. Bu, proxy uygulamalarının uygulanmasında en büyük engellerden biri olan hassas kimlik bilgileri ve işlemlere olan güven sorununu doğrudan hafifletir.
merkeziyetsiz yapılandırılmış veri ağı
Modern anti-bot detection systems not only check whether requests are "too fast" or "automated", but also combine IP reputation, browser fingerprinting, JavaScript challenge feedback and behavioral analysis (such as cursor movement, typing rhythm, session history). Proxies coming from data center IPs or fully repeatable browsing environments are easily recognized.
Bu sorunu çözmek için, bu tür ağlar artık insanlara optimize edilmiş web sayfalarını taramıyor, bunun yerine doğrudan makine tarafından okunabilir verileri topluyor ve sağlıyor veya gerçek insan tarayıcı ortamı aracılığıyla trafik sağlıyor. Bu yöntem, geleneksel tarayıcıların ayrıştırma ve karşı tarayıcı aşamalarındaki zayıflıklarını aşarak, aracılara daha temiz ve daha güvenilir bir girdi sunabiliyor.
Dağıtım ağı, AI ajanlarının gerçek dünya oturumlarına yönlendirilmiş proxy trafiği aracılığıyla, insan gibi web içeriğine erişmesine olanak tanır ve hemen engellemeleri tetiklemez.
örnek
Grass: Merkeziyetsiz veri/DePIN ağı, kullanıcıların kullanılmayan konut geniş bantını paylaşarak kamu web verilerinin toplanması ve model eğitimi için proxy dostu, coğrafi olarak çeşitli erişim kanalları sağlar.
WootzApp: Arka plan proxy ve sıfır bilgi kimliği ile birlikte kripto para ödemelerini destekleyen açık kaynaklı bir mobil tarayıcı; AI/veri görevlerini tüketicilere "oyunlaştırıyor".
Sixpence: Dağıtık tarayıcı ağı, küresel katkıda bulunanların tarayıcıları aracılığıyla AI ajanlarına trafik yönlendirmesi sağlar.
Ancak bu tam bir çözüm değildir. Davranış tespiti (fare/scroll izleri), hesap seviyesinde kısıtlamalar (KYC, hesap yaşı) ve parmak izi tutarlılığı kontrolleri hala engellemeleri tetikleyebilir. Bu nedenle, dağıtık ağ en iyi temel bir gizlilik katmanı olarak görülmeli ve maksimum etki sağlamak için insan davranışını taklit eden yürütme stratejileri ile birleştirilmelidir.
Ajanlara Yönelik Web Standartları (Gelecek Vizyonu)
Şu anda, giderek daha fazla teknik topluluk ve organizasyon araştırıyor: Gelecekteki ağ kullanıcıları yalnızca insanlar değil, otomatik ajanlar (agent) olduğunda, web siteleri bunlarla nasıl güvenli ve uyumlu bir şekilde etkileşim kurmalı?
Bu, web sitelerinin "Güvenilir bir aracının erişimine izin veriyorum" ifadesini net bir şekilde belirtmesini sağlamak ve etkileşimi tamamlamak için güvenli bir kanal sunmak amacıyla bazı yeni standartlar ve mekanizmalar hakkında tartışmaları teşvik etti; bugünkü gibi varsayılan olarak aracıları "bot saldırısı" olarak engellemek yerine.
“Agent Allowed” etiketi: Tıpkı arama motorlarının uyması gereken robots.txt gibi, gelecekte web sayfaları muhtemelen kodlarında bir etiket ekleyeceklerdir, bu etiket tarayıcıya "buraya güvenle erişilebilir" diyecek. Örneğin, eğer bir proxy kullanarak uçak bileti alıyorsanız, site bir sürü doğrulama kodu (CAPTCHA) çıkarmayacak, bunun yerine doğrudan doğrulanmış bir arayüz sunacak.
Doğrulanmış aracılar için API geçidi: Web siteleri, doğrulanmış aracıların özel bir giriş açmasına olanak tanır, tıpkı "hızlı geçiş" gibi. Aracılar, insan tıklamalarını ve girişlerini taklit etmek zorunda kalmazlar, bunun yerine sipariş verme, ödeme veya veri sorgulama işlemlerini gerçekleştirmek için daha stabil bir API yolu izlerler.
W3C'ye ait tartışma: Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu (W3C), "yönetilen otomasyon" için standart bir kanal geliştirmeyi araştırıyor. Bu, gelecekte güvenilir aracılar için web siteleri tarafından tanınan ve kabul edilen küresel bir kural setine sahip olabileceğimiz anlamına geliyor, aynı zamanda güvenli ve hesap verebilir kalıyor.
Bu keşifler henüz erken aşamalarda olsa da, hayata geçirildiğinde insan↔aracı↔web sitesi arasındaki ilişkiyi büyük ölçüde iyileştirebilir. Hayal edin: Artık aracının insan fare hareketlerini taklit etmeye çalışarak risk kontrolünü "kandırmasına" gerek kalmayacak; bunun yerine, görevleri "resmi olarak izin verilen" bir kanal aracılığıyla açıkça tamamlayacak.
Bu güzergah üzerinde, kripto yerel altyapı ilk adımı atabilir. Çünkü zincir üzerindeki uygulamalar doğası gereği açık API'lere ve akıllı sözleşmelere bağımlıdır ve otomasyona dosttur. Bununla birlikte, geleneksel Web2 platformları, özellikle reklam veya dolandırıcılık önleme sistemlerine bağımlı olan şirketler, temkinli bir savunma yapmaya devam edebilir. Ancak kullanıcılar ve işletmeler otomasyonun getirdiği verimlilik artışını giderek kabul ettikçe, bu standartlaştırma girişimleri muhtemelen tüm interneti "temsilci öncelikli mimari"ye yönlendiren anahtar katalizörler haline gelecektir.
Sonuç
Tarayıcı代理, başlangıçta basit bir sohbet aracı olmaktan, karmaşık çevrimiçi iş akışlarını tamamlayabilen otonom sistemler haline evrim geçiriyor. Bu dönüşüm, otomasyonu doğrudan kullanıcıların internetle etkileşiminin temel arayüzüne entegre etme konusunda daha geniş bir eğilimi yansıtıyor. Üretkenlik artışı potansiyeli büyük olmasına rağmen, köklü robot karşıtı mekanizmaların üstesinden gelmek ve güvenlik, güvenilirlik ve sorumlu kullanımın sağlanması gibi zorluklar da oldukça ciddidir.
Kısa vadede, aracının çıkarım yeteneğinin artması, daha hızlı olması, mevcut hizmetlerle daha yakın entegrasyonu ve dağıtık ağlardaki ilerlemeler güvenilirliği kademeli olarak artırabilir. Uzun vadede, otomatik hizmet sağlayıcılar ve kullanıcılar için her iki tarafın da fayda sağladığı senaryoların ortaya çıkmasında "aracı dostu" standartlarının kademeli olarak uygulanmasını görebiliriz. Ancak bu değişim eşit olmayacak: DeFi gibi otomasyona dost ortamlarda benimseme hızı daha hızlı olacak; kullanıcı etkileşimine yoğun bir şekilde bağımlı Web2 platformlarında ise kabul oranı daha yavaş olacaktır.
Gelecekte, teknoloji şirketlerinin rekabeti giderek aşağıdaki birkaç alan üzerinde yoğunlaşacak: gerçek dünya kısıtlamaları altında yönlendirme yetenekleri nasıl olacak, kritik iş akışlarına güvenli bir şekilde entegre olup olamayacakları ve çeşitli çevrimiçi ortamlarda istikrarlı sonuçlar sunup sunamayacakları. Tüm bunların, "tarayıcı savaşını" nihayetinde yeniden şekillendirip şekillendirmeyeceği, yalnızca teknik yeterlilikle değil, aynı zamanda güven inşa etme, teşvikleri hizalama ve günlük kullanımlarda somut bir değer gösterme yeteneğiyle ilgili olacaktır.