Khi CryptoPunks trở thành tiền cũ, trở thành "bộ sưu tập", có lẽ chúng ta cũng đang chứng kiến NFT từ một thí nghiệm tài chính có biến động cao, từ từ chuyển mình sang một phong cách văn hóa tần suất thấp.
Tác giả: ChandlerZ, Foresight News
Vào tháng 5 năm 2025, CryptoPunks đã được "gửi vào bảo tàng".
Chính xác mà nói, Yuga Labs đã chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ của dự án đã mở ra kỷ nguyên nghệ thuật NFT này cho một tổ chức phi lợi nhuận có tên là Infinite Node Foundation (NODE). Tổ chức này đã công bố rằng, việc mua lại này không chỉ bao gồm toàn bộ quyền sở hữu trí tuệ của CryptoPunks mà còn đi kèm với quỹ văn hóa trị giá 25 triệu đô la, và sẽ thúc đẩy một kế hoạch hợp tác bảo tàng đầy tham vọng, nhằm đưa CryptoPunks vào các tổ chức nghệ thuật chính thống toàn cầu.
Nó còn tuyên bố một cách cao ngạo: "Đây không phải là sự chuyển nhượng quyền sở hữu, mà là sự giải phóng (liberation)."
Trong vài giờ sau khi thông báo được công bố, giá sàn của CryptoPunks nhanh chóng phục hồi lên khoảng 48 ETH, và khối lượng giao dịch cũng có sự gia tăng rõ rệt. Giao diện giao dịch từng im ắng bỗng trở nên sôi động trở lại, như thể nhắc nhở mọi người về sự huy hoàng mà bộ biểu tượng pixel này từng mang lại.
Dự án từng được coi là "Tượng đài Web3" này, sau nhiều năm thăng trầm trên thị trường và những cơn bão cảm xúc, đã bước sang một chương mới. Quỹ này cũng đã thành lập một hội đồng cố vấn để quản lý CryptoPunks, với sự trở lại của Matt Hall và John Watkinson, những người sáng lập và nghệ sĩ của Larva Labs, cùng với Wylie Aronow (Yuga Labs) và Erick Calderon (Art Blocks) tham gia vào hội đồng. Ngoài ra, NODE sẽ thuê Natalie Stone làm cố vấn, hỗ trợ đội ngũ NODE trong thời gian chuyển giao.
Nhưng cuộc "trở về" này rốt cuộc là một khởi đầu mới, hay là dấu chấm hết cho một thời đại?
Từ tiên phong đến kinh điển, cuộc đời quá khứ và hiện tại của CryptoPunks
CryptoPunks ra đời vào năm 2017, được tạo ra bởi nhóm phát triển Canada Larva Labs, lấy cảm hứng từ văn hóa punk và nghệ thuật sinh ra. 10.000 hình đại diện pixel được đúc miễn phí, vào thời điểm đó chưa có thị trường NFT, chỉ một phần nhỏ người dùng Ethereum đã nhận những hình ảnh này thông qua hợp đồng thông minh.
Điều thực sự khiến CryptoPunks trở thành biểu tượng của văn hóa tiền điện tử là sự bùng nổ của thị trường NFT vào năm 2021. Năm đó, NFT trở thành chủ đề thảo luận chính, từ nhà đấu giá Christie đến các phương tiện truyền thông chính thống, tất cả đều tập trung vào loại tài sản mới này. CryptoPunks vì danh tính "nguyên bản" của nó, được coi là "di sản cổ điển" của nghệ thuật số, giá cả đã tăng vọt.
Vào tháng 8 năm 2021, Visa thông báo đã mua CryptoPunk #7610，称其为「企业进入 NFT 时代的重要资产」，这一行为引发广泛模仿，推动了机构购入 NFT 的短期热潮。同年，多枚 Punk 头像在苏富比与佳士得拍出高价，如 Punk #7523 (thường được gọi là "Covid Alien") với giá 49,5 ETH tại Sotheby's với số tiền 11,7 triệu USD, từng thiết lập kỷ lục đấu giá cho một Punk. Trải qua giai đoạn điên cuồng nhất của thị trường NFT, tổng doanh thu của CryptoPunks đã vượt qua 3 tỷ USD, tạo nên vị thế huyền thoại "blue-chip hàng đầu" của nó.
Tuy nhiên, đỉnh cao không kéo dài quá lâu. Khi Bored Ape Yacht Club (BAYC) ra mắt vào mùa xuân năm 2021 và nhanh chóng xây dựng một cộng đồng xã hội mạnh mẽ, hệ thống cấp phép thương mại và sức lan tỏa từ người nổi tiếng, CryptoPunks dần bộc lộ những hạn chế nguyên bản nhưng im lặng. Những người mới nổi đã giành được một nhóm người dùng lớn hơn thông qua việc cấp phép IP linh hoạt, sản phẩm phụ kiện và các hoạt động tiệc tùng, trong khi CryptoPunks do lập trường phi thương mại của Larva Labs khiến cho những người nắm giữ không thể thương mại hóa việc sử dụng IP Punk của họ, dẫn đến việc bị dần dần gạt ra bên lề về mức độ hoạt động và khả năng mở rộng trong cộng đồng.
Sự chia rẽ này lên đến đỉnh điểm là việc Yuga Labs mua lại CryptoPunks và Meebits IP vào tháng 3 năm 2022. Tin tức ban đầu về việc mua lại đã có tác động tích cực đến giá của CryptoPunks, nhưng động thái sau mua lại thực tế không tích cực như mong đợi. CryptoPunks không được thương mại hóa ồ ạt trong tay Yuga, một mặt, nó tránh khái quát hóa IP thô tục; Nhưng mặt khác, nó vẫn chưa thể xây dựng được một hệ sinh thái tích cực như BAYC. Trong hai năm trở lại đây khi Web3 bước vào mùa đông lạnh giá, CryptoPunks đã dần trở thành một tồn tại "được tôn trọng nhưng hoang sơ".
Biểu tượng của "phi tài chính hóa", quỹ phi lợi nhuận tiếp quản NFT biểu tượng
Bên tiếp nhận trong đợt bán này, Infinite Node Foundation, là một quỹ phi lợi nhuận được thành lập vào năm 2025 bởi nhà đầu tư mạo hiểm Micky Malka và nhà curatorial Becky Kleiner. Tầm nhìn của quỹ là đưa nghệ thuật gốc Internet vào hệ thống văn hóa chính thống, đồng thời thực hiện nghiên cứu, triển lãm và lưu trữ.
Theo NODE, việc mua lại này không phải là một vụ sáp nhập theo nghĩa truyền thống. Quỹ này cam kết sẽ xây dựng một không gian triển lãm vĩnh viễn tại Palo Alto và lần đầu tiên trưng bày đầy đủ 10.000 bức chân dung CryptoPunks, đây là lần đầu tiên trong lịch sử NFT có một dự án được trưng bày dưới dạng toàn bộ. Đồng thời, triển lãm sẽ đồng thời vận hành một nút Ethereum thời gian thực, nhấn mạnh tính "địa phương trên chuỗi" (on-chain locality) và tính "bất biến trên chuỗi" (immutability) của nghệ thuật trên chuỗi.
NODE có ngôn ngữ rất rõ ràng, họ muốn đấu tranh cho một vị trí chính thức cho nghệ thuật bản địa Internet trong hệ thống học viện và chế độ bảo tàng. Dường như, CryptoPunks đang hoàn thành một quá trình chuyển đổi danh tính, không còn là hàng hóa có thể đầu cơ, mà là di sản văn hóa có thể trưng bày, nghiên cứu và kể lại.
Nhưng sự chuyển biến này không hoàn toàn lãng mạn. Mặc dù số tiền giao dịch này chưa được công bố, nhưng quỹ quyên góp văn hóa trị giá 25 triệu đô la mà NODE đồng lập có thể ám chỉ đến "thoát khỏi với lợi nhuận" của Yuga Labs.
Đối với cái sau, việc bán CryptoPunks giống như một sự tập trung tài nguyên và tối ưu hóa tài chính. Yuga đã khởi động một đợt sa thải quy mô lớn vào năm 2024 và rõ ràng đã tập trung vào lõi kinh doanh của thế giới ảo Otherside và hệ sinh thái ApeCoin, việc bán Punks có thể là một sự từ bỏ hợp lý.
Ai đang định nghĩa «nghệ thuật» của NFT?
Điều thú vị là, chủ đề chính đằng sau giao dịch lần này, ở một mức độ nào đó, không còn là định giá hay giá sàn nữa, mà là vị trí trong lịch sử nghệ thuật.
Sự can thiệp của NODE đã đưa CryptoPunks vào một câu chuyện văn hóa truyền thống hơn: bảo tàng vĩnh viễn, nghiên cứu học thuật, triển lãm nghệ thuật... Những từ ngữ này nghe có vẻ giống như trách nhiệm của MoMA hoặc Bảo tàng Anh, chứ không phải là nội dung thường ngày trong các cuộc thảo luận của cộng đồng tiền điện tử.
Trên thực tế, xu hướng NFT hướng tới "bảo tàng hóa" đã xuất hiện từ lâu. Năm 2023, Autoglyphs đã được Bảo tàng Serpentine ở London thu thập và trưng bày; Fidenza và Ringers bắt đầu được các tổ chức triển lãm phân loại là đại diện cho "trào lưu nghệ thuật tạo sinh"; tác phẩm "Everydays" của Beeple sau khi được đấu giá tại Christie với giá 69 triệu USD đã trở thành điểm khởi đầu cho việc "nhập viện bảo tàng" NFT.
Từ góc độ này, sự xuất hiện của NODE là một sắp xếp ôn hòa, nó không cố gắng "trao quyền" cho CryptoPunks, cũng không thay đổi diện mạo ban đầu của nó, mà đưa nó vào một lộ trình bảo vệ nghệ thuật mang tính hệ thống. Và nếu người mua lần này là một công ty thương mại, thì logic hoạt động của họ rất có thể là cấp phép IP, hợp tác thương mại, biến đổi lưu lượng truy cập thành lợi nhuận, những hành động này tuy có thể mang lại lợi ích ngắn hạn, nhưng có thể làm xói mòn tính biểu tượng của CryptoPunks như một biểu tượng văn hóa gốc số.
Tuy nhiên, một vấn đề mới xuất hiện, câu chuyện tiếp theo của NFT là gì?
NODE trong thông báo nói: "Đây không phải là sự chuyển nhượng quyền sở hữu, mà là sự giải phóng." Khi CryptoPunks trở thành tiền cũ, trở thành "bộ sưu tập", có lẽ chúng ta cũng đang chứng kiến NFT từ một thí nghiệm tài chính có biến động cao, từ từ chuyển sang một phong cách văn hóa tần suất thấp. Và sự chuyển mình của CryptoPunks, giống như một tấm gương, phản chiếu nỗi lo lắng của ngành này.
Xem bản gốc
Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo, không phải là lời chào mời hay đề nghị. Không cung cấp tư vấn về đầu tư, thuế hoặc pháp lý. Xem Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm để biết thêm thông tin về rủi ro.
Yuga Labs để CryptoPunks ra đi, điểm đến tiếp theo của NFT blue-chip là bảo tàng?
Tác giả: ChandlerZ, Foresight News
Vào tháng 5 năm 2025, CryptoPunks đã được "gửi vào bảo tàng".
Chính xác mà nói, Yuga Labs đã chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ của dự án đã mở ra kỷ nguyên nghệ thuật NFT này cho một tổ chức phi lợi nhuận có tên là Infinite Node Foundation (NODE). Tổ chức này đã công bố rằng, việc mua lại này không chỉ bao gồm toàn bộ quyền sở hữu trí tuệ của CryptoPunks mà còn đi kèm với quỹ văn hóa trị giá 25 triệu đô la, và sẽ thúc đẩy một kế hoạch hợp tác bảo tàng đầy tham vọng, nhằm đưa CryptoPunks vào các tổ chức nghệ thuật chính thống toàn cầu.
Nó còn tuyên bố một cách cao ngạo: "Đây không phải là sự chuyển nhượng quyền sở hữu, mà là sự giải phóng (liberation)."
Trong vài giờ sau khi thông báo được công bố, giá sàn của CryptoPunks nhanh chóng phục hồi lên khoảng 48 ETH, và khối lượng giao dịch cũng có sự gia tăng rõ rệt. Giao diện giao dịch từng im ắng bỗng trở nên sôi động trở lại, như thể nhắc nhở mọi người về sự huy hoàng mà bộ biểu tượng pixel này từng mang lại.
Dự án từng được coi là "Tượng đài Web3" này, sau nhiều năm thăng trầm trên thị trường và những cơn bão cảm xúc, đã bước sang một chương mới. Quỹ này cũng đã thành lập một hội đồng cố vấn để quản lý CryptoPunks, với sự trở lại của Matt Hall và John Watkinson, những người sáng lập và nghệ sĩ của Larva Labs, cùng với Wylie Aronow (Yuga Labs) và Erick Calderon (Art Blocks) tham gia vào hội đồng. Ngoài ra, NODE sẽ thuê Natalie Stone làm cố vấn, hỗ trợ đội ngũ NODE trong thời gian chuyển giao.
Nhưng cuộc "trở về" này rốt cuộc là một khởi đầu mới, hay là dấu chấm hết cho một thời đại?
Từ tiên phong đến kinh điển, cuộc đời quá khứ và hiện tại của CryptoPunks
CryptoPunks ra đời vào năm 2017, được tạo ra bởi nhóm phát triển Canada Larva Labs, lấy cảm hứng từ văn hóa punk và nghệ thuật sinh ra. 10.000 hình đại diện pixel được đúc miễn phí, vào thời điểm đó chưa có thị trường NFT, chỉ một phần nhỏ người dùng Ethereum đã nhận những hình ảnh này thông qua hợp đồng thông minh.
Điều thực sự khiến CryptoPunks trở thành biểu tượng của văn hóa tiền điện tử là sự bùng nổ của thị trường NFT vào năm 2021. Năm đó, NFT trở thành chủ đề thảo luận chính, từ nhà đấu giá Christie đến các phương tiện truyền thông chính thống, tất cả đều tập trung vào loại tài sản mới này. CryptoPunks vì danh tính "nguyên bản" của nó, được coi là "di sản cổ điển" của nghệ thuật số, giá cả đã tăng vọt.
Vào tháng 8 năm 2021, Visa thông báo đã mua CryptoPunk #7610，称其为「企业进入 NFT 时代的重要资产」，这一行为引发广泛模仿，推动了机构购入 NFT 的短期热潮。同年，多枚 Punk 头像在苏富比与佳士得拍出高价，如 Punk #7523 (thường được gọi là "Covid Alien") với giá 49,5 ETH tại Sotheby's với số tiền 11,7 triệu USD, từng thiết lập kỷ lục đấu giá cho một Punk. Trải qua giai đoạn điên cuồng nhất của thị trường NFT, tổng doanh thu của CryptoPunks đã vượt qua 3 tỷ USD, tạo nên vị thế huyền thoại "blue-chip hàng đầu" của nó.
Tuy nhiên, đỉnh cao không kéo dài quá lâu. Khi Bored Ape Yacht Club (BAYC) ra mắt vào mùa xuân năm 2021 và nhanh chóng xây dựng một cộng đồng xã hội mạnh mẽ, hệ thống cấp phép thương mại và sức lan tỏa từ người nổi tiếng, CryptoPunks dần bộc lộ những hạn chế nguyên bản nhưng im lặng. Những người mới nổi đã giành được một nhóm người dùng lớn hơn thông qua việc cấp phép IP linh hoạt, sản phẩm phụ kiện và các hoạt động tiệc tùng, trong khi CryptoPunks do lập trường phi thương mại của Larva Labs khiến cho những người nắm giữ không thể thương mại hóa việc sử dụng IP Punk của họ, dẫn đến việc bị dần dần gạt ra bên lề về mức độ hoạt động và khả năng mở rộng trong cộng đồng.
Sự chia rẽ này lên đến đỉnh điểm là việc Yuga Labs mua lại CryptoPunks và Meebits IP vào tháng 3 năm 2022. Tin tức ban đầu về việc mua lại đã có tác động tích cực đến giá của CryptoPunks, nhưng động thái sau mua lại thực tế không tích cực như mong đợi. CryptoPunks không được thương mại hóa ồ ạt trong tay Yuga, một mặt, nó tránh khái quát hóa IP thô tục; Nhưng mặt khác, nó vẫn chưa thể xây dựng được một hệ sinh thái tích cực như BAYC. Trong hai năm trở lại đây khi Web3 bước vào mùa đông lạnh giá, CryptoPunks đã dần trở thành một tồn tại "được tôn trọng nhưng hoang sơ".
Biểu tượng của "phi tài chính hóa", quỹ phi lợi nhuận tiếp quản NFT biểu tượng
Bên tiếp nhận trong đợt bán này, Infinite Node Foundation, là một quỹ phi lợi nhuận được thành lập vào năm 2025 bởi nhà đầu tư mạo hiểm Micky Malka và nhà curatorial Becky Kleiner. Tầm nhìn của quỹ là đưa nghệ thuật gốc Internet vào hệ thống văn hóa chính thống, đồng thời thực hiện nghiên cứu, triển lãm và lưu trữ.
Theo NODE, việc mua lại này không phải là một vụ sáp nhập theo nghĩa truyền thống. Quỹ này cam kết sẽ xây dựng một không gian triển lãm vĩnh viễn tại Palo Alto và lần đầu tiên trưng bày đầy đủ 10.000 bức chân dung CryptoPunks, đây là lần đầu tiên trong lịch sử NFT có một dự án được trưng bày dưới dạng toàn bộ. Đồng thời, triển lãm sẽ đồng thời vận hành một nút Ethereum thời gian thực, nhấn mạnh tính "địa phương trên chuỗi" (on-chain locality) và tính "bất biến trên chuỗi" (immutability) của nghệ thuật trên chuỗi.
NODE có ngôn ngữ rất rõ ràng, họ muốn đấu tranh cho một vị trí chính thức cho nghệ thuật bản địa Internet trong hệ thống học viện và chế độ bảo tàng. Dường như, CryptoPunks đang hoàn thành một quá trình chuyển đổi danh tính, không còn là hàng hóa có thể đầu cơ, mà là di sản văn hóa có thể trưng bày, nghiên cứu và kể lại.
Nhưng sự chuyển biến này không hoàn toàn lãng mạn. Mặc dù số tiền giao dịch này chưa được công bố, nhưng quỹ quyên góp văn hóa trị giá 25 triệu đô la mà NODE đồng lập có thể ám chỉ đến "thoát khỏi với lợi nhuận" của Yuga Labs.
Đối với cái sau, việc bán CryptoPunks giống như một sự tập trung tài nguyên và tối ưu hóa tài chính. Yuga đã khởi động một đợt sa thải quy mô lớn vào năm 2024 và rõ ràng đã tập trung vào lõi kinh doanh của thế giới ảo Otherside và hệ sinh thái ApeCoin, việc bán Punks có thể là một sự từ bỏ hợp lý.
Ai đang định nghĩa «nghệ thuật» của NFT?
Điều thú vị là, chủ đề chính đằng sau giao dịch lần này, ở một mức độ nào đó, không còn là định giá hay giá sàn nữa, mà là vị trí trong lịch sử nghệ thuật.
Sự can thiệp của NODE đã đưa CryptoPunks vào một câu chuyện văn hóa truyền thống hơn: bảo tàng vĩnh viễn, nghiên cứu học thuật, triển lãm nghệ thuật... Những từ ngữ này nghe có vẻ giống như trách nhiệm của MoMA hoặc Bảo tàng Anh, chứ không phải là nội dung thường ngày trong các cuộc thảo luận của cộng đồng tiền điện tử.
Trên thực tế, xu hướng NFT hướng tới "bảo tàng hóa" đã xuất hiện từ lâu. Năm 2023, Autoglyphs đã được Bảo tàng Serpentine ở London thu thập và trưng bày; Fidenza và Ringers bắt đầu được các tổ chức triển lãm phân loại là đại diện cho "trào lưu nghệ thuật tạo sinh"; tác phẩm "Everydays" của Beeple sau khi được đấu giá tại Christie với giá 69 triệu USD đã trở thành điểm khởi đầu cho việc "nhập viện bảo tàng" NFT.
Từ góc độ này, sự xuất hiện của NODE là một sắp xếp ôn hòa, nó không cố gắng "trao quyền" cho CryptoPunks, cũng không thay đổi diện mạo ban đầu của nó, mà đưa nó vào một lộ trình bảo vệ nghệ thuật mang tính hệ thống. Và nếu người mua lần này là một công ty thương mại, thì logic hoạt động của họ rất có thể là cấp phép IP, hợp tác thương mại, biến đổi lưu lượng truy cập thành lợi nhuận, những hành động này tuy có thể mang lại lợi ích ngắn hạn, nhưng có thể làm xói mòn tính biểu tượng của CryptoPunks như một biểu tượng văn hóa gốc số.
Tuy nhiên, một vấn đề mới xuất hiện, câu chuyện tiếp theo của NFT là gì?
NODE trong thông báo nói: "Đây không phải là sự chuyển nhượng quyền sở hữu, mà là sự giải phóng." Khi CryptoPunks trở thành tiền cũ, trở thành "bộ sưu tập", có lẽ chúng ta cũng đang chứng kiến NFT từ một thí nghiệm tài chính có biến động cao, từ từ chuyển sang một phong cách văn hóa tần suất thấp. Và sự chuyển mình của CryptoPunks, giống như một tấm gương, phản chiếu nỗi lo lắng của ngành này.