Thảo luận về toán tử giao dịch DEX: tuyến tính và phi tuyến tính

Trong việc phát triển sàn giao dịch phi tập trung (DEX), cốt lõi là thiết kế một toán tử giao dịch. Toán tử này có thể là tuyến tính hoặc không tuyến tính, sự khác biệt này cũng áp dụng cho việc thiết kế toán tử lãi suất. Tuy nhiên, hầu hết mọi người có thể vẫn chưa hiểu rõ tầm quan trọng của sự khác biệt này.

Các toán tử giao dịch tuyến tính thường dựa trên lý thuyết giá cân bằng, giả định rằng thị trường không có cơ hội chênh lệch giá. Trong trường hợp này, danh mục tài sản chỉ thực hiện các biến đổi tuyến tính đơn giản tại giá cân bằng. Về lý thuyết, mô hình giao dịch sử dụng oracle nên áp dụng các toán tử giao dịch tuyến tính, nếu không có thể bị chênh lệch giá. Từ một góc nhìn khác, trong một thị trường hoàn chỉnh và có hiệu quả định giá, chỉ các toán tử giao dịch tuyến tính mới có thể đảm bảo không có chênh lệch giá.

Tuy nhiên, các toán tử tuyến tính có một đặc điểm nổi bật: tất cả các quỹ đều bình đẳng và toán tử này không thể được mã hóa thành token. Điều này là do trong trường hợp giá cân bằng được cho trước, việc giao dịch tài sản trong bất kỳ hợp đồng nào đều tương đương nhau, chỉ là những biến đổi tuyến tính đơn giản. Do đó, bất kỳ hợp đồng giao dịch hoặc toán tử nào cũng khó có thể nắm bắt giá trị và thực hiện việc mã hóa thành token.

So với đó, các toán tử giao dịch phi tuyến cố gắng hoàn thành đồng thời ba mục tiêu: định giá, giao dịch và tích lũy giá trị (token hóa). Các toán tử phi tuyến có thể được thiết kế với các thuộc tính tự tăng cường liên quan đến quy mô, từ đó tích lũy giá trị. Tuy nhiên, phương pháp này cũng phải đối mặt với một số thách thức:

1. Khi thị trường dần hoàn thiện, các toán tử giao dịch phi tuyến tính về cơ bản là điều chỉnh các toán tử tuyến tính trong quy mô giao dịch rất nhỏ.
2. Khi thị trường không hoàn chỉnh, chi phí thiết kế và hiệu suất của các toán tử giao dịch phi tuyến có hợp lý hay không?
3. Nguồn gốc của giá trị đầu vào của các toán tử phi tuyến là gì? Giá trị đầu vào này có bị mất dần dưới sự cạnh tranh của các toán tử giao dịch tuyến tính không?

Hiện tại, nhiều nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) áp dụng mô hình giao dịch tích sản cố định (như XY=K), đây là một loại toán tử giao dịch phi tuyến tính liên quan đến quy mô điển hình. Chỉ khi hồ bơi của nhà tạo lập thị trường đủ lớn, mới có thể mô phỏng giao dịch tuyến tính trong một khoảng nhỏ. Tuy nhiên, tính hiệu quả này không phải là bản chất.

Cần lưu ý rằng nhiều người muốn đặt quyền định giá lên chuỗi, nhưng điều này có thể là một sự hiểu lầm. Trong thị trường hoàn chỉnh, lợi thế của sàn giao dịch tập trung là rõ ràng. Tính phân tán và đặc tính đấu giá của giao dịch trên chuỗi khiến nó khó có thể được sử dụng để định giá hiệu quả trong thị trường hoàn chỉnh. Đối với thị trường không hoàn chỉnh, chẳng hạn như tài sản đuôi hoặc dự án mới, nhu cầu chính nên là hình thành giá nhanh chóng với chi phí thấp và thực hiện khối lượng giao dịch lớn.

Các toán tử giao dịch phi tuyến tính đồng thời xử lý định giá và giao dịch, nhưng cần phải đối mặt với sự cạnh tranh từ mô hình giao dịch tuyến tính chấp nhận oracle. Về mặt hiệu quả giao dịch, các toán tử giao dịch tuyến tính dưới oracle vượt xa các toán tử phi tuyến tính. Lợi thế so sánh còn lại chủ yếu nằm ở chi phí định giá và hiệu quả, nhưng theo trực giác, các toán tử tuyến tính cũng đang ở vị thế thuận lợi.

Từ góc độ đầu vào giá trị, các toán tử giao dịch phi tuyến đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng. Trong một thị trường hoàn chỉnh, cần nhiều giao dịch nhỏ để bù đắp cho tổn thất từ việc chênh lệch giá của các toán tử phi tuyến trong khi giá cân bằng dao động. Tuy nhiên, chi phí biên của giao dịch trên chuỗi tăng lên có thể loại bỏ các nhu cầu nhỏ này. Trong một thị trường cực kỳ không hoàn chỉnh, mặc dù có những nhà giao dịch không quan tâm đến trượt giá, nhưng điều này lại dẫn đến việc mô hình phát triển theo hướng tuyến tính, không có lợi cho việc tích lũy giá trị.

Dựa trên phân tích trên, việc phi tuyến hóa các giao dịch có thể không phải là một hướng đi có giá trị. Trong các giao thức tích lũy giá trị phi tập trung trên chuỗi, các giao dịch phi tuyến có thể không phải là loại mà chúng ta nên theo đuổi.

Cần lưu ý rằng, công cụ lãi suất như một loại công cụ giao dịch đặc biệt, do độ khó của việc chênh lệch lãi suất, vẫn có một không gian ứng dụng nhất định trong thị trường cho vay trên chuỗi hiện tại. Tuy nhiên, đây chủ yếu là một giải pháp tạm thời, chứ không phải là một đổi mới về bản chất.

Trong tương lai, việc cải tiến các toán tử giao dịch phi tuyến có thể cần phải đưa vào thông tin đệ quy, tức là nắm bắt những thành phần có giá trị từ thông tin giao dịch lịch sử để giảm thiểu rủi ro chênh lệch giá. Hướng đi này hiện tại nghiên cứu còn ít, nhưng đã có người nhận ra rằng có thể kết hợp các toán tử đệ quy với các toán tử giao dịch phi tuyến để giảm thiểu các vấn đề như tổn thất không thường xuyên hiện tại của DEX.

Cuối cùng, hướng phát triển của dịch vụ tài chính nên là thống nhất tất cả các dịch vụ dưới lý thuyết toán tử, từ đó có được nhiều phương trình toán học hiệu quả hơn, nhằm đạt được thiết kế sản phẩm hiệu quả và hoàn chỉnh hơn, thúc đẩy sự phát triển của thế giới tài chính trên chuỗi.