Giải thích các khái niệm mới nổi trong Web3: DePIN, DeSci và DeFAI

Với sự tăng trưởng của thị trường tiền điện tử vào tháng 11 năm ngoái, ngày càng nhiều khái niệm AI+Web3 xuất hiện. Tốc độ lặp lại của những khái niệm mới nổi này và mức độ đổi mới cao khiến người ta chóng mặt. Bài viết này sẽ giải thích ngắn gọn về ba khái niệm nóng: DePIN, DeSci và DeFAI.

DePIN: Mạng lưới hạ tầng vật lý phi tập trung

DePIN có tên đầy đủ là "Decentralized Physical Infrastructure Networks", chỉ một mạng lưới phối hợp các cơ sở hạ tầng phần cứng vật lý của nhiều đơn vị cá nhân theo cách không cần cấp phép, không cần tin tưởng và có thể lập trình thông qua công nghệ blockchain và cơ chế khuyến khích token.

Khái niệm này xuất phát từ MachineFi được đề xuất vào năm 2021, sau đó đã phát triển qua các giai đoạn sinh thái thành DePIN rộng hơn. Nó chủ yếu được áp dụng trong các lĩnh vực cơ sở hạ tầng như không gian lưu trữ, lưu lượng truyền thông, điện toán đám mây, năng lượng.

Một dự án Web3 nổi tiếng là người thực hành khái niệm DePIN, đã cho ra mắt các sản phẩm vật lý như camera gia đình và thiết bị ghi dữ liệu. Gần đây, dự án này cũng đã hợp tác với một phòng thí nghiệm AI để tích hợp cơ sở hạ tầng mô-đun DePIN với hệ điều hành AI, nhằm tạo ra một AI Agent có khả năng cảm nhận thế giới vật lý.

AI Agent là một thực thể thông minh có khả năng cảm nhận môi trường, đưa ra quyết định và thực hiện các hành động tương ứng. Nó có tính tự chủ, phản ứng, chủ động và khả năng giao tiếp xã hội, có thể mô phỏng suy nghĩ và hành vi của con người và thực hiện các nhiệm vụ phức tạp. Sự tiến hóa từ AI đến AI Agent về bản chất là sự chuyển mình của AI từ bị động sang chủ động, từ khả năng đơn lẻ sang năng lực đa dạng.

DeSci: Khoa học phi tập trung

DeSci viết tắt cho "Khoa học phi tập trung", nhằm mục đích sử dụng công nghệ blockchain để giải quyết các vấn đề trong lĩnh vực nghiên cứu truyền thống như đánh giá, tài trợ, quản lý quyền sở hữu trí tuệ và tính minh bạch dữ liệu. Nó cho phép các nhà khoa học dễ dàng huy động vốn, thực hiện thí nghiệm, chia sẻ dữ liệu và truyền bá phát hiện.

DeSci có thể được coi là cây cầu kết nối giữa công chúng và các nhà khoa học. Một mặt, nó cho phép người bình thường tham gia vào sự phát triển công nghệ thông qua các hình thức đầu tư đơn giản; mặt khác, nó cung cấp cho các nhà khoa học nhiều cách thức hơn để có được kinh phí nghiên cứu. Đồng thời, nhờ vào công nghệ phi tập trung, tính minh bạch của toàn bộ quá trình nghiên cứu đã được nâng cao.

Sự trỗi dậy của DeSci có thể thách thức các bên hưởng lợi truyền thống trong giới học thuật. Nó cung cấp cơ hội tham gia bình đẳng cho tất cả các nhà nghiên cứu có khả năng thông qua cách tiếp cận phi tập trung, hứa hẹn sẽ phá vỡ sự độc quyền tài nguyên học thuật, thúc đẩy tự do học thuật và đổi mới. Tuy nhiên, DeSci vẫn phải đối mặt với những thách thức về pháp lý, công nghệ và sự công nhận trong học thuật, cần nỗ lực liên tục để đạt được mục tiêu của mình.

DeFAI: Sự hòa trộn giữa tài chính phi tập trung và trí tuệ nhân tạo

DeFAI là sự kết hợp giữa DeFi (tài chính phi tập trung) và AI (trí tuệ nhân tạo), nhằm nâng cao hiệu suất và tính an toàn của các dự án DeFi thông qua khả năng tính toán mạnh mẽ và khả năng phân tích dữ liệu của AI.

Ví dụ, người dùng có thể gửi lệnh giao dịch trực tiếp bằng ngôn ngữ tự nhiên, AI sẽ tự động phân tích yêu cầu của người dùng, tìm kiếm nguồn thanh khoản tốt nhất, tạo dữ liệu giao dịch và nhắc nhở người dùng ký tên. Cách này hứa hẹn sẽ giảm bớt rào cản sử dụng DeFi, cho phép người dùng tham gia mà không cần hiểu sâu về cơ sở hạ tầng DeFi phức tạp.

Tuy nhiên, ứng dụng thực tế của DeFAI vẫn đối mặt với một số thách thức. Chẳng hạn, khả năng hiểu ngôn ngữ tự nhiên của AI có đủ chính xác để thực hiện các lệnh giao dịch phức tạp hay không, và trong môi trường thị trường biến đổi nhanh chóng, tốc độ thực hiện lệnh của AI có đáp ứng được nhu cầu của người dùng hay không. Để đạt được ứng dụng quy mô lớn, DeFAI cần phải có những bước tiến đột phá về hiệu suất AI.

Tổng thể, DePIN, DeSci và DeFAI như những khái niệm tiên phong mới nổi, mỗi cái mang một sứ mệnh và tầm nhìn khác nhau. Mặc dù hiện tại chúng vẫn đang ở giai đoạn phát triển ban đầu, nhưng với sự tiến bộ của công nghệ, sự hoàn thiện của hệ sinh thái và sự nâng cao nhận thức của thị trường, trong tương lai chúng có khả năng gây ra những biến đổi sâu sắc trong từng lĩnh vực của mình, thậm chí hỗ trợ lẫn nhau, cùng nhau hình thành một hệ sinh thái kinh tế số mới mở, hiệu quả và thông minh hơn.