Rủi ro thuế trong thị trường Meme coin: Nhìn từ các trường hợp ICO về sự tuân thủ của tài sản mã hóa

Năm 2024, khi Bitcoin lên sân khấu tài chính thế giới, cũng chứng kiến sự cuồng nhiệt của meme coin. Dữ liệu cho thấy, khoảng 75% meme coin được ra mắt trong năm nay, tính đến đầu tháng 12, giao dịch meme coin đã tăng hơn 950%, với tổng giá trị thị trường vượt 1400 tỷ đô la. Cơn sốt này không chỉ mang đến một làn sóng mới cho thị trường mã hóa, mà còn thu hút nhiều nhà đầu tư bình thường hơn vào lĩnh vực tài sản mã hóa.

Sự nổi lên của meme coin gợi nhớ đến cơn sốt ICO vào khoảng năm 2017. Khi đó, sự ra đời của tiêu chuẩn ERC-20 đã làm giảm đáng kể rào cản trong việc phát hành token, các dự án tăng gấp trăm, gấp nghìn lần liên tiếp xuất hiện, hàng tỷ đô la đã đổ vào thị trường ICO. Ngày nay, với các nền tảng phát hành như Pump.fun, việc phát hành token trở nên đơn giản và công bằng hơn, tạo ra một cơn bão meme coin kéo dài đến ngày nay.

Mặc dù ICO và mã hóa meme có nhiều khác biệt về kỹ thuật và logic, nhưng rủi ro tuân thủ thuế mà nhà đầu tư và dự án phải đối mặt có thể tương tự. Trong đợt bùng nổ ICO trước đó, không ít nhà đầu tư và bên dự án đã gặp phải vấn đề thuế. Hiện nay, khi cơn sốt mã hóa meme vẫn tiếp tục, sự tuân thủ thuế một lần nữa trở thành vấn đề cốt lõi mà các nhà đầu tư tài sản mã hóa và bên phát hành mã hóa meme cần chú ý.

Bài viết này sẽ cung cấp những suy nghĩ về sự tuân thủ thuế cho các nhà đầu tư mã hóa thông qua việc xem xét hai vụ án liên quan đến ICO là vụ Oyster và vụ Bitqyck, những vụ án trốn thuế.

1. Hai vụ điển hình về trốn thuế ICO

1.1 Dự án Oyster: Doanh thu bán coin không được khai báo, người sáng lập bị tuyên án bốn năm tù giam

Nền tảng Oyster Protocol được Bruno Block thành lập vào tháng 9 năm 2017, nhằm cung cấp dịch vụ lưu trữ dữ liệu phi tập trung. Vào tháng 10 năm 2017, nền tảng này đã thực hiện ICO, phát hành mã thông báo có tên là Pearl (PRL). Nhà sáng lập cam kết rằng sau ICO, nguồn cung PRL sẽ không tăng, hợp đồng thông minh sẽ được "khóa".

Thông qua ICO, Oyster Protocol đã huy động khoảng 3 triệu USD và ra mắt mạng chính. Tuy nhiên, vào tháng 10 năm 2018, người sáng lập đã lợi dụng lỗ hổng hợp đồng thông minh để tự ý đúc ra một lượng lớn PRL mới và bán ra trên thị trường, dẫn đến sự sụt giảm mạnh giá PRL, nhưng người sáng lập cá nhân đã thu được lợi nhuận khổng lồ.

Sự kiện này đã thu hút sự điều tra của các cơ quan quản lý. Về vấn đề thuế, công tố viên cho rằng, người sáng lập không chỉ làm tổn hại đến niềm tin của các nhà đầu tư mà còn vi phạm nghĩa vụ nộp thuế đối với lợi nhuận mã hóa hàng triệu đô la. Trong thời gian từ 2017 đến 2018, người sáng lập chỉ nộp một bản khai thuế vào năm 2017, cho biết chỉ nhận được khoảng 15.000 đô la từ doanh nghiệp "thiết kế bằng sáng chế", trong khi vào năm 2018 không nộp bản khai thuế nào và cũng không báo cáo bất kỳ thu nhập nào cho cơ quan thuế, nhưng đã chi ít nhất 12 triệu đô la để mua bất động sản, du thuyền và các tài sản khác.

Cuối cùng, người sáng lập Oyster đã nhận tội vào tháng 4 năm 2023 và bị kết án bốn năm tù giam vì tội trốn thuế, đồng thời bồi thường khoảng 5,5 triệu đô la cho cơ quan thuế.

1.2 Vụ Bitqyck: Doanh thu chuyển nhượng ICO chưa nộp thuế, hai người sáng lập bị kết án tổng cộng tám năm.

Công ty Bitqyck được thành lập bởi Bruce Bise và Samuel Mendez, lần đầu tiên ra mắt đồng Bitqy, tuyên bố cung cấp phương thức làm giàu thay thế cho "những người đã bỏ lỡ Bitcoin" và thực hiện ICO vào năm 2016. Công ty hứa hẹn với các nhà đầu tư rằng mỗi đồng Bitqy đi kèm với 1/10 cổ phiếu thường của Bitqyck. Nhưng trên thực tế, cổ phần của công ty luôn do các nhà sáng lập nắm giữ và chưa bao giờ phân phối cổ phần và lợi nhuận tương ứng mà họ đã hứa hẹn cho các nhà đầu tư.

Sau đó, Bitqyck lại ra mắt đồng BitqyM, cho rằng việc mua đồng này có thể giúp nhà đầu tư tham gia vào "doanh nghiệp khai thác bitcoin", nhưng thực tế không có cơ sở nào như vậy. Thông qua những lời hứa giả mạo, hai nhà sáng lập đã huy động được 24 triệu đô la từ hơn 13.000 nhà đầu tư và sử dụng phần lớn số tiền cho chi tiêu cá nhân.

Đối với điều này, các cơ quan quản lý đã kiện bên Bitqyck. Vào tháng 8 năm 2019, Bitqyck đã đạt được thỏa thuận dân sự với cơ quan quản lý, công ty và hai nhà sáng lập đã cùng nhau trả khoảng 10,11 triệu đô la tiền phạt. Các cơ quan công tố cũng đã đưa ra cáo buộc trốn thuế đối với bên Bitqyck: Từ năm 2016 đến 2018, hai nhà sáng lập đã kiếm được ít nhất 9,16 triệu đô la thông qua việc phát hành Bitqy và BitqyM nhưng báo cáo thu nhập liên quan thấp hơn, gây thiệt hại thuế hơn 1,6 triệu đô la; Năm 2018, công ty Bitqyck đã kiếm được ít nhất 3,5 triệu đô la từ các nhà đầu tư nhưng không nộp bất kỳ tờ khai thuế nào.

Cuối cùng, hai người sáng lập lần lượt đã nhận tội vào tháng 9 và tháng 10 năm 2021, mỗi người bị kết án 50 tháng tù vì tội trốn thuế và phải chịu trách nhiệm liên đới 1,6 triệu đô la.

2. Phân tích vấn đề thuế liên quan đến hai vụ án

Một trong những vấn đề cốt lõi của hai vụ Oyster và Bitqyck là sự tuân thủ thuế đối với doanh thu ICO. Trong hình thức huy động vốn mới nổi này, một số nhà phát hành thu được khoản doanh thu khổng lồ thông qua việc lừa đảo nhà đầu tư hoặc các phương thức không chính đáng khác, nhưng lại báo cáo thu nhập thấp hơn hoặc không thực hiện khai báo thuế, dẫn đến vấn đề về sự tuân thủ thuế.

2.1 Luật pháp Mỹ xác định hành vi trốn thuế như thế nào?

Tại Mỹ, trốn thuế là một tội ác nghiêm trọng, chỉ hành động cố ý sử dụng các phương pháp bất hợp pháp để giảm số thuế phải trả, thường thể hiện qua việc che giấu thu nhập, khai báo chi phí sai sự thật, không khai báo hoặc không nộp thuế đúng hạn. Theo Điều 7201 của Bộ luật Thuế Liên bang Mỹ, tội trốn thuế là tội phạm liên bang, cá nhân có thể đối mặt với án tù tối đa 5 năm và khoản tiền phạt 250.000 đô la, tổ chức có thể đối mặt với khoản tiền phạt tối đa 500.000 đô la.

Cấu thành tội trốn thuế cần đáp ứng: ( nợ thuế lớn; ) thực hiện hành vi trốn thuế tích cực; ( có ý thức chủ quan trốn thuế. Điều tra trốn thuế thường liên quan đến việc truy xuất và phân tích các giao dịch tài chính, nguồn thu nhập, và dòng chảy tài sản. Trong lĩnh vực mã hóa, do tính ẩn danh và đặc điểm phi tập trung, hành vi trốn thuế dễ xảy ra hơn.

) 2.2 Hành vi liên quan đến thuế trong hai vụ án

Tại Mỹ, mỗi giai đoạn của ICO có thể liên quan đến nghĩa vụ thuế, và các bên dự án cùng nhà đầu tư chịu trách nhiệm thuế khác nhau ở các giai đoạn khác nhau. Các bên dự án phải tuân thủ yêu cầu về sự tuân thủ thuế khi huy động vốn qua ICO. Số vốn huy động qua ICO có thể được coi là doanh thu bán hàng hoặc huy động vốn. Nhà đầu tư cũng có nghĩa vụ nộp thuế khi nhận được token qua ICO, đặc biệt là khi nhận thưởng hoặc airdrop, những thứ này sẽ được coi là lợi nhuận vốn và cần nộp thuế tương ứng.

(# 2.2.1 Hành vi trốn thuế trong vụ Oyster

Trong vụ Oyster, người sáng lập đã lợi dụng lỗ hổng của hợp đồng thông minh để tự ý tạo ra một lượng lớn PRL và bán ra để thu lợi, nhưng không thực hiện nghĩa vụ thuế liên quan, vi phạm các quy định của luật thuế Hoa Kỳ.

Vụ việc này liên quan đến tình huống đặc biệt, tức là người sáng lập đã có hành vi đúc trước khi bán Pearl. Hiện tại vẫn chưa có kết luận về việc liệu việc đúc mã thông báo có nên bị đánh thuế hay không. Một số quan điểm cho rằng, việc đúc mã thông báo tương tự như khai thác, nên phải chịu thuế. Nhưng thực tế, việc có cần đánh thuế trên thu nhập từ việc đúc hay không, phụ thuộc vào tính thanh khoản của mã thông báo. Khi thị trường mã thông báo chưa hình thành tính thanh khoản, giá trị của mã thông báo được đúc khó xác định, do đó không thể tính toán rõ ràng thu nhập; nhưng nếu thị trường đã có tính thanh khoản nhất định, thì các mã thông báo này sẽ có giá trị thị trường, và thu nhập từ việc đúc sẽ được coi là thu nhập chịu thuế.

)# 2.2.2 Hành vi trốn thuế của vụ Bitqyck

Hành vi trốn thuế trong vụ kiện Bitqyck liên quan đến việc hứa hẹn giả cho các nhà đầu tư và chuyển giao vốn trái phép. Người sáng lập không thực hiện theo những hứa hẹn đã định về lợi tức đầu tư, mà sử dụng phần lớn số tiền cho chi tiêu cá nhân. Hành vi chuyển giao vốn này về bản chất tương đương với việc biến đổi vốn của nhà đầu tư thành thu nhập cá nhân, mà không được sử dụng cho phát triển dự án hoặc thực hiện lợi ích của nhà đầu tư.

Theo luật pháp Mỹ, bất kể thu nhập hợp pháp hay bất hợp pháp, đều được đưa vào danh mục thu nhập chịu thuế. Công dân Mỹ phải báo cáo thu nhập bất hợp pháp khi nộp đơn khai thuế hàng năm. Người sáng lập vụ Bitqyck đã không báo cáo thu nhập từ nguồn tài chính bất hợp pháp được chuyển từ ICO như yêu cầu, vi phạm trực tiếp các quy định liên quan đến luật thuế và cuối cùng phải chịu trách nhiệm hình sự.

3. Gợi ý và đề xuất

Với cơn sốt meme coin, nhiều người trong ngành mã hóa đã thu được lợi nhuận khổng lồ. Tuy nhiên, như đã thấy trong các vụ trốn thuế ICO trước đây, trong thị trường meme coin, chúng ta không chỉ cần quan tâm đến đổi mới công nghệ và cơ hội thị trường, mà còn nên chú trọng đến sự tuân thủ thuế, một vấn đề then chốt.

Đầu tiên, hiểu trách nhiệm thuế khi phát hành coin meme để tránh rủi ro pháp lý. Mặc dù việc phát hành coin meme không trực tiếp thu lợi như ICO, nhưng khi coin meme tăng giá, người phát hành và các nhà đầu tư sớm vẫn phải nộp thuế trên lợi nhuận vốn khi bán ra. Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể phát hành coin meme trên chuỗi một cách ẩn danh, nhưng điều này không có nghĩa là có thể trốn tránh kiểm tra thuế. Tuân thủ luật thuế là cách tốt nhất để tránh rủi ro.

Thứ hai, chú ý đến quá trình giao dịch meme coin, đảm bảo rằng hồ sơ giao dịch được minh bạch. Do thị trường meme coin có tính đầu cơ cao, các dự án mới liên tục xuất hiện, giao dịch của nhà đầu tư có thể rất thường xuyên. Nhà đầu tư tài sản mã hóa cần lưu giữ hồ sơ giao dịch chi tiết, đặc biệt là sử dụng phần mềm quản lý tài sản mã hóa chuyên nghiệp và khai báo thuế, để đảm bảo tất cả các giao dịch mua bán, chuyển nhượng và lợi nhuận đều có dấu vết, và được xác định chính xác trong khai báo thuế, tránh các tranh chấp thuế tiềm ẩn.

Cuối cùng, theo dõi sự thay đổi của luật thuế và hợp tác với các chuyên gia thuế. Các quốc gia đang trong giai đoạn đầu phát triển hệ thống luật thuế đối với tài sản mã hóa, có thể có sự điều chỉnh thường xuyên, những thay đổi quan trọng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến gánh nặng thuế thực tế. Do đó, nhà đầu tư và phát hành meme coin nên chú ý đến sự thay đổi luật thuế ở quốc gia của họ, nếu cần thiết hãy tìm kiếm ý kiến từ các chuyên gia thuế để đưa ra quyết định thuế tối ưu.

Tóm lại, thị trường meme coin mặc dù có hiệu ứng tài sản khổng lồ, nhưng cũng đi kèm với những thách thức pháp lý mới và Sự tuân thủ rủi ro. Các nhà phát hành và nhà đầu tư cần nhận thức đầy đủ về các rủi ro thuế liên quan, duy trì sự cẩn trọng và nhạy bén trong thị trường phức tạp và biến đổi này để giảm thiểu rủi ro và tổn thất không cần thiết.